W praktyce rolniczej podobny problem jakości białka występuje w żywieniu głównie bydła opasowego biomasą produkowaną z uprawy żyta w poplonie ozimym, nawożonego wczesną wiosną wysokimi dawkami azotu (ok. 150 kg/ha). Skarmianie zielonki rozpoczyna się w początku kłoszenia roślin aż do końca kwitnienia – czyli zakończenia użytkowania.
r e k l a m a
Dawki azotu, a jakość biomasy
Nadwyżki biomasy przeznacza się na kiszonkę, która jeżeli jest w dostatecznej ilości, może być skarmiana przez cały rok do następnych zbiorów biomasy. Nasuwa się zatem pytanie, czy z punktu widzenia żywieniowego, wzrostowi zawartości surowego białka następującego pod wpływem intensywnego nawożenia żyta azotem nie towarzyszy spadek jego wartości biologicznej?
W tym celu w końcu lat 70. ub. stulecia podjęto badania laboratoryjne w Ośrodku Naukowo-Badawczym IUNG Baborówko pow. Szamotuły przez prof. Krzysztofa Gulewicza. Oprócz badań ilościowych, przeprowadzone zostały badania jakościowe białka (oznaczono skład aminokwasowy) biomasy żyta poplonowego odmiany Pastar. Analizami objęto biomasę roślin pochodzących z doświadczeń polowych z obiektów: a) bez nawożenia azotowego, b) obiektu, na którym stosowano 160 kg/ha N zbieranych w dwóch terminach: I – początek użytkowania kośnego, II – koniec użytkowania kośnego, przeznaczanego głównie na kiszonkę.
Karoten na wysokim poziomie
Uzyskane wyniki wyrażone w procentach w stosunku do sumy aminokwasów przedstawiono w tabeli. Jak wynika z tych danych, wzrost surowego białka pod wpływem intensywnego nawożenia azotem nie powoduje istotnych zmian składu aminokwasowego, a tym samym pogorszenia jego wartości żywieniowej. Nieznaczne różnice w składzie aminokwasów dotyczą jedynie terminów zbioru biomasy żyta poplonowego.
Poza wyżej wymienionymi badaniami nad jakością białka ogólnego w biomasie żyta poplonowego w ONB – IUNG Baborówko przeprowadzono również wstępne badania nad zawartością karotenoidów zaliczanych do tzw. prowitamin A, które dopiero w organizmie zwierzęcym ulegają przemianie na tę witaminę. Brak witaminy A w organizmie zwierząt wywołuje zahamowanie wzrostu, zmiany degeneracyjne błon śluzowych oraz osłabienie wzroku. W świetle powyższego stwierdzenia, istotnym staje się zagadnienie wpływu intensywnego nawożenia azotem na zawartość karotenoidów a szczególnie najważniejszego ich przedstawiciela – karotenu.
Wyniki przeprowadzonych badań wykazały, że we wczesnym okresie wegetacji (początek użytkowania kośnego) nawożenie azotem nie wpływa w sposób istotny na zawartość karotenu. Dopiero opóźnienie terminu zbioru (koniec użytkowania), spowodowało obniżenie zawartości karotenu w biomasie na obiektach nienawożonych.
r e k l a m a
Zrozumieć rolę jakości białka
Wymienione wyżej wyniki badań nad wpływem wysokiego nawożenia azotem żyta poplonowego na wartość żywieniową biomasy rozwiały wątpliwości niektórych osób zajmujących się nauką i wdrażaniem postępu w żywieniu przeżuwaczy. Natomiast nadal pozostaje sprawą dyskusyjną wykorzystywanie białka w żywieniu trzody chlewnej i drobiu bez uwzględnienia w nim zawartości aminokwasów egzogennych. Badania prowadzone na ten temat w latach 80. ubiegłego stulecia na polecenie Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi przez Instytut Zootechniki w Balicach, jednoznacznie potwierdziły dodatnią rolę mineralnych aminokwasów egzogennych w paszy i poprawiły efektywność żywienia.
W zakończeniu sugeruję Ministerstwu Rolnictwa i Rozwoju Wsi rozważenie zorganizowania w CDR w Brwinowie szkolenia nauczycieli akademickich i średnich szkół rolniczych oraz specjalistów ODR zajmujących się nauczaniem i wdrażaniem postępu w żywieniu zwierząt domowych, pod przewodnictwem redaktor Dominiki Stancelewskiej, która doskonale rozumie rolę jakości białka i syntetycznych aminokwasów egzogennych powszechnie stosowanych za granicą. Na tej drodze można bowiem lepiej wykorzystać zasoby białka krajowego, poprawić efektywność żywienia i zwiększyć opłacalność produkcji zwierzęcej w polskim rolnictwie.
