Przedwczesny lub trudny poród, spowodowany zbyt dużą masą urodzinową, może niekorzystnie oddziaływać na zdrowie cieląt. Należy również pamiętać o właściwym doborze buhaja do krycia. Niebezpieczne jest również zapalenie pępowiny oraz przepukliny pępkowej, które stanowi główną drogę wnikania drobnoustrojów chorobotwórczych, a układ krwionośny rozprowadza je po całym organizmie.
Szczególne znaczenie dla statusu immunologicznego i metabolicznego ma adaptacja do warunków środowiska. Podczas podawania cielętom siary szczególnie ważne są 4 aspekty – czas, ilość, jakość i czystość. Umiejscowienie wiadra ze smoczkiem na wysokości 60 cm umożliwia picie w naturalnej pozycji. Zapewnia to całkowite zamknięcie rynienki przełykowej i przepływ siary do trawienia. Należy zaznaczyć, że częstym błędem jest mieszanie siary z mlekiem krowy, bowiem noworodek nie trawi laktozy i może to prowadzić do biegunek. Kolejnym czynnikiem są niedobory składników mineralnych, takich jak jod i selen, czego objawami są: choroba białych mięśni, utrata masy ciała, słabe przyrosty, wczesne poronienia, bezpłodność, hipotermia, śmiertelność okołoporodowa.
W ostatnich latach coraz większy nacisk kładziony jest na diagnostykę i profilaktykę biegunek. Najczęstszymi przyczynami tych schorzeń w pierwszych 4 tygodniach życia cieląt są: E.coli, rota-koronawirus oraz pasożyt – Cryptosporidium (uznawany za najczęstszą przyczynę biegunek). Często spotykane są schorzenia górnych i dolnych dróg oddechowych w pierwszych tygodniach życia cieląt. Określone są mianem syndromu oddechowego – BRD (Bovine Respiratory Disease) i występuje najczęściej po biegunkach.
Niektóre białe krwinki (limfocyty B) wytwarzają przeciwciała, które łączą się z patogenami, pozbawiając je zdolności atakowania organizmu lub czyniąc je widocznymi dla krwinek białych, by mogły je zniszczyć. Krwinki białe dojrzewające w granicy (limfocyty T) odpowiadają za odporność typu komórkowego – aktywują one inne komórki, które powodują bezpośrednie zniszczenie patogenów lub wspomagają limfocyty B. Silne cielę rozwija się w ciele zdrowej krowy, a na jakość siary wpływa żywienie, mikro- i makroelementy oraz witaminy. Szczególnie selen organiczny uczestniczy w odpowiedzi immunologicznej. Odpowiedź immunologiczna poprawia dodatek mannanooligosacharydów, selenu i beta-glukenów. Trudne wycielenie wpływa na zdolność cielęcia do pobierania siary, co wpływa na jego odporność. Cielę przychodzi na świat z ograniczonym zapasem energii i wymaga jej uzupełnienia. Do zdrowia cielęcia przyczynia się miejscowa odporność jelitowa, na którą składa się mikroflora jelitowa, ściany jelita i miejscowa odpowiedź immunologiczna obejmująca przeciwciała i leukocyty.
Biegunka jest schorzeniem wieloczynnikowym, połączonym z niewystarczającą odpornością jelitową. Integralność ścian jelita i zdrowa mikroflora jelitowa stanowią kluczowe czynniki odporności jelitowej. Mannanooligosacharydy mogą wspomagać funkcję jelit, zapobiegając gromadzeniu się chorobotwórczych bakterii w jelicie, wspierając pożyteczne bakterie, wzmacniając błony śluzowe jelita i poprawiając ogólnoustrojowe działanie układu odpornościowego. Powinny one być chowane w miejscu wolnym od przeciągów, ale dobrze wentylowanych, z odpowiednią temperaturą. Cielęta poddane przewozowi, niekorzystnym warunkom atmosferycznym lub innym stresom, mogą wykorzystać osłabioną odpowiedź immunologiczną.
Prof. dr hab Adam Traczykowski
