Lochy prośne są żywione restrykcyjnie w celu zachowania ich w odpowiedniej kondycji, dzięki czemu zapewnia się ich wyższą wydajność reprodukcyjną. Otłuszczone samice mają problemy w czasie porodu, wydłuża się jego czas, więcej prosiąt ulega uduszeniu, a podczas laktacji lochy produkują mniej mleka. Przy wymaganym przepisami ich grupowym utrzymaniu w czasie ciąży uczucie głodu, które jest wynikiem dawkowanego żywienia, powoduje zaburzenia behawioralne, skutkuje niepokojem, a ostatecznie agresją loch.
r e k l a m a
Głód to stres
Dostarczanie zwierzętom pasz włóknistych jest sprawdzonym sposobem na zwiększenie objętości paszy przy jednoczesnym zmniejszeniu jej wartości energetycznej. Wydłuża to czas pobierania mieszanki i zapewnia uczucie sytości. Podawanie surowców włóknistych nierozpuszczalnych (pęczniejących) i włókna fermentującego jest skutecznym rozwiązaniem zapewniającym lochom jednocześnie restrykcyjną dietę w okresie ciąży oraz dobrostan i ograniczenie stresu związanego z głodem. Zapobiega to zaburzeniom w zachowaniu, takim jak gryzienie oraz agresja. Ponadto stres zmniejsza wydzielanie progesteronu, a małe stężenie tego hormonu powoduje wczesne obumieranie zarodków i zmniejsza liczebność miotów.
Nierozpuszczalne i pęczniejące włókna, jak celuloza i kompleks ligninowo-celulozowy, mają wysoki potencjał wiązania wody i wzbudzania receptorów jelitowych, co wspiera pasaż masy pokarmowej. Wypełnienie jelit i sprawna perystaltyka dają uczucie sytości. Z kolei włókna rozpuszczalne i fermentujące stanowią pożywkę dla bakterii kwasu mlekowego w jelicie grubym. Istotnym źródłem włókna fermentującego jest pektyna, która jest głównym składnikiem powszechnie stosowanych materiałów paszowych (wysłodki, wytłoki).
W żywieniu loch prośnych można stosować wysokie dawki włókna bez negatywnego wpływu na poziom żywienia, należy jednak brać pod uwagę rodzaj włókna zawarty w komponentach paszowych oraz jego właściwości fizykochemiczne.
Obserwacja kału pomaga
Zbyt mała ilość włókna w paszy powoduje zaparcia, dlatego obserwacja konsystencji odchodów może pomóc w ocenie, czy dostarczamy wystarczająco dużo tego ważnego składnika dla loch. Twarde odchody mogą świadczyć o zaparciach powodujących problemy podczas porodu i w okresie poporodowym. Przedłużający się poród i rozwój endotoksyn wytwarzanych przez szkodliwe bakterie w jelitach zwiększają ryzyko MMA, czyli gorączki i zapalenia wymienia.
Ograniczenie zaparć i zapewnienie szybkiej akcji porodowej jest niezbędne do osiągnięcia licznych miotów z jak najwyższym odsetkiem prosiąt żywo urodzonych. Podawanie słomy lochom prośnym jako dodatkowego źródła włókna nierozpuszczalnego oprócz standardowej paszy zwiększa produkcję mleka w laktacji. Ponadto lochy rodziły więcej prosiąt w drugim i trzecim miocie (około 1,5 sztuki) niż w grupie kontrolnej. Lignoceluloza podawana w postaci posypki do paszy od 104. dnia ciąży do odsadzenia prosiąt w 21. dniu życia zwiększyła produkcję mleka o 10%, a utratę masy ciała loch zmniejszyła o 2%.
Źródła włókna nierozpuszczalnego i rozpuszczalnego mogą poprawić konsystencję kału. Na Uniwersytecie w Hanowerze przeprowadzono badanie, w którym lochom oprócz standardowej mieszanki paszowej podawano około 2 kg wysłodków buraczanych dziennie i sprawdzano ich wpływ na konsystencję kału. Wykazano pozytywny wpływ wysłodków, gdyż odchody były miękkie i foremne, co uwarunkowane było wiązaniem wody oraz oddziaływaniem na równowagę osmotyczną w trakcie fermentacji. Wysłodki buraczane stabilizowały też stężenie glukozy i insuliny, więc lochy po ośmiu godzinach wykazywały mniejszą aktywność niż w grupie żywionej otrębami, co wskazywało na długotrwałe uczucie sytości.
r e k l a m a
Spokój na długo
Podawanie lignocelulozy, czyli włókna nierozpuszczalnego, które przyspiesza pasaż treści pokarmowej przez jelita, zapobiega zaparciom. W grupie otrzymującej ten produkt uzyskano 68% odchodów o normalnej konsystencji. Włókna wspierają też namnażanie się pożądanych bakterii kwasu mlekowego w jelicie grubym. W przebiegu rozkładu bakteryjnego uwalniane są krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe, jak octowy, propionowy czy masłowy, które, jeśli są produkowane przez dłuższy czas, stabilizują poziom insuliny i glukozy we krwi, przyczyniając się do długotrwałego uczucia sytości.
Z włóknami fermentującymi, które stanowią pożywkę dla bakterii kwasu mlekowego w jelicie grubym, związana jest sytość chemiczna (hormonalna). Sytość mechaniczna natomiast związana jest z włóknami o właściwościach pęczniejących i dużym potencjale wiązania wody, które podtrzymują wysoki poziom wypełnienia jelitowego (celuloza, kompleks ligninowo-celulozowy). Włączenie do paszy surowców włóknistych wpływa na wypełnienie i tempo opróżniania żołądka.
Badania pokazują, że znalezienie jednego źródła włókna zapewniającego najlepsze uczucie sytości nie jest łatwe, dlatego na fermach trzody chlewnej stosuje się najczęściej kombinację włókna nierozpuszczalnego, na przykład w recepturach zbożowych łączących lignocelulozę z włóknem fermentującym w postaci wysłodków buraczanych w proporcji 1 : 2.
Wpływ na pobranie wody
Jak wykazały badania, włókna rozpuszczalne i nierozpuszczalne wpływają odmiennie na strawność składników odżywczych. Zwiększenie pobrania włókna rozpuszczalnego zwiększa strawność składników energetycznych, w przypadku zaś większych dawek włókna nierozpuszczalnego zmniejszała się strawność składników energetycznych, azotu i włókna rozpuszczalnego. Ponadto lochy wieloródki wykazywały większą zdolność rozkładu włókna nierozpuszczalnego niż pierwiastki. Badania przeprowadzone w Bawarskim Instytucie Żywienia Zwierząt i Zarządzania Paszami wykazały wzrost strawności białka ogólnego i tłuszczu surowego odpowiednio o 3,5% oraz 5% przy stosowaniu w paszy włókna nierozpuszczalnego i pęczniejącego.
Naukowcy z Finlandii w 2011 roku zbadali wpływ włączania pasz włóknistych do diety loch w okresie okołoporodowym na pobranie wody. Grupa kontrolna otrzymywała standardową paszę, zawierającą 3,8% włókna, a grupa doświadczalna mieszankę, w której poziom włókna wynosił 7%. Lochy żywione paszą wysoko włóknistą piły znacznie więcej wody przed porodem i po wyproszeniu, a większa ilość wody w tym okresie zmniejsza występowanie zaparć i wspomaga produkcję mleka. Zwiększona zawartość suchej masy i właściwości spęczniające przy wysokim potencjale zatrzymywania wody mogą mieć istotny wpływ na produkcję mleka.
Lignoceluloza powoduje zwiększenie pobrania wody nawet o 20%. Związana woda jest dostępna w jelicie grubym w wyniku ciśnienia osmotycznego (efekt gąbki), więc ten rodzaj włókna może przyczynić się do lepszego zaopatrzenia organizmu w wodę. Zwiększenie pobrania wody to także redukcja stresu cieplnego, na który latem lochy są szczególnie narażone.
