Jedną z ważnych przyczyn oszpecenia bulw jest parch zwykły ziemniaka, a czynnikiem korzystnym dla sprawców choroby (bakterie z rodzaju Streptomyces) są gleby alkaliczne, zwłaszcza świeżo zwapnowane. Trzeba jednak wiedzieć, że bakterie te infekują w dość szerokim zakresie pH gleby od 5,2 do 8,0. Rozwojowi parcha sprzyja stosowanie nierozłożonego, słomiastego obornika.
r e k l a m a
Bakteriom sprzyja susza w tuberyzacji
A zatem to głównie warunki glebowe powodują, że parch zwykły występuje w większym lub mniejszym nasileniu zawsze. Zdarzają się jednak sezony, czego przykładem był np. rok 2014, wyjątkowo sprzyjające rozwojowi parcha zwykłego ziemniaka. Bo poza alkalicznym pH gleby, słabymi piaszczystymi glebami i stanowiskami, gdzie stosowano nierozłożony słomiasty obornik parchowi sprzyjają dodatkowo suche i ciepłe stanowiska oraz sezony z niedoborami opadów. Krytyczną fazą oddziaływania tych czynników na presję parcha zwykłego jest tuberyzacja.
Wymienione korzystne dla bakterii czynniki powodują nasilenie występowania choroby, ale czynnikiem decydującym o silnej infekcji są przede wszystkim niedobory wody w okresie wytwarzania bulw (tuberyzacji). Źródłem saprofitycznych bakterii powodujących parcha zwykłego są resztki po wcześniej uprawianych ziemniakach, chore bulwy i gleba. Bakteria najlepiej rozwija się w czasie wiązania bulw przez ziemniaki, kiedy jest sucho i temperatura powietrza sięga 30 st. C.
Wrzodziejących bulw nikt nie kupi
Bakterie wnikają do bulwy przez przetchlinki, aparaty szparkowe oraz młodą, niewykształconą skórkę. Bulwy reagują tworzeniem bariery wokół uszkodzeń (warstw korka). Jeżeli bariera zostanie przełamana, to wytwarzane są kolejne warstwy dopóki penetracja bulwy przez bakterie nie zostanie zahamowana.
Objawy choroby występują przede wszystkim na bulwach. W porażonych miejscach na skórce tworzą się początkowo jasnobrązowe, potem ciemniejące różnej wielkości plamy, zmieniające się z czasem w utwory przypominające "wrzody", które w zależności od dominującego gatunku sprawcy mogą być płaskie, zagłębione i wypukłe. W związku z tym wyróżnia się formę parcha zwykłego: płaską, wklęsłą lub wypukłą. Jeden z gatunków bakterii może powodować także formę siatkowatą parcha.
Choroba rozwija się na rosnących bulwach, a jej szkodliwość polega przede wszystkim na obniżaniu wartości konsumpcyjnej porażonych bulw, które nie nadają się do bezpośredniego spożycia i przetwórstwa. Parch zwykły obniża jakość bulw i estetykę. Chociaż choroba nie rozwija się w okresie przechowywania, to bulwy porażone brzydko wyglądają i gorzej się przechowują, bo szybciej tracą przez uszkodzoną skórkę wodę.
r e k l a m a
Chorobę ograniczy nawadnianie
W profilaktyce przeciwko występowaniu parcha zwykłego najważniejsza jest szeroko rozumiana agrotechnika. Chorobę ograniczy prawidłowe zmianowanie (uprawa gorczycy, łubinu i wyki jako przedplonu). Istotne jest oczywiście stosowanie zdrowego materiału sadzeniakowego. Co prawda nie w każdym gospodarstwie istnieje możliwość nawadniania plantacji, ale to ważna możliwość zapobiegania rozwojowi parcha. Przez nawadnianie plantacji ziemniaków w krytycznym dla porażenia okresie tuberyzacji i dodatkowo przez doraźne obniżanie pH gleby poprzez stosowanie nawozów fizjologicznie kwaśnych, można pozbyć się problemu parcha zwykłego.
Na glebach lekkich w celu ograniczenia choroby trzeba uprawiać odmiany o podwyższonej odporności. Zalecane jest też stosowanie 4–5-letnich przerw w uprawie ziemniaka (wpływa na obniżenie populacji patogenu w glebie). Zaleca się też wapnowanie stanowisk. Tak, aby pH nie obniżał się gwałtownie a aby nie zachwiać stosunku Ca:P (najlepsze wapno węglanowe). W ograniczaniu parcha zwykłego bardzo pomocne są mikroelementy, takie jak miedź, bor i szczególnie mangan, który może znacząco obniżyć poziom porażenia parchem. Nawadniać plantację (szczególnie krytyczny moment to tworzenie się zawiązków do wykształcania bulw).
Odmiany różnią się podatnością
Niedocenianym a skutecznym w ograniczaniu parcha zwykłego czynnikiem agrotechnicznym jest dobór i uprawa odmian o podwyższonej odporności, zwłaszcza na stanowiskach lekkich, na glebach piaszczystych i ciepłych. Odmiany ziemniaka różnią się podatnością na choroby, w tym na parcha zwykłego. Przyjmuje się, że odmianami odpornymi na daną chorobę są te, które wg COBORU mają przypisaną danej cesze ocenę 8 i wyżej w skali 9-stopniowej.
Z odmian jadalnych bardzo wczesnych najbardziej odpornymi na parcha zwykłego (ocena co najmniej 8 w skali 9-stopniowej) są: Miłek, Piwonia, Tonacja, Impresja, Nasturcja i Tacja. W grupie odmian jadalnych wczesnych odporność na parcha na takim poziomie mają odmiany: Bellarosa, Bila, Gwiazda, Vineta, Owacja i Ignacy. W grupie odmian średnio wczesnych odpornymi na parcha zwykłego są: Oberon, Satina, VR 808, Asterix, Bojar i Jurata.
