XMamy służebność przechodu i przejazdu przez działkę sąsiednią. Jest wpisana do księgi wieczystej. Sąsiad ma do nas pretensje, że przez jego grunt jeżdżą samochody i od pewnego czasu jesteśmy mocno skłóceni. Odgraża się, że zamknie nam przejazd. Czy prawo na to pozwala?
YSąsiad nie może tego zrobić. Służebność gruntowa może wygasnąć tylko na skutek zrzeczenia się tego prawa przez właściciela nieruchomości, której służebność służy, albo na skutek orzeczenia sądu. Zgodnie z art. 246 Kodeksu cywilnego, jeżeli uprawniony zrzeka się ograniczonego prawa rzeczowego, prawo to wygasa. Oświadczenie o zrzeczeniu się prawa powinno być złożone właścicielowi rzeczy obciążonej. Jeśli jednak prawo było ujawnione w księdze wieczystej, do jego wygaśnięcia potrzebne jest jego z niej wykreślenie. Może być ono dokonane tylko na podstawie dokumentu z podpisem notarialnie poświadczonym.
Artykuł 294 k.c. przewiduje, że właściciel nieruchomości obciążonej może żądać na drodze sądowej zniesienia służebności gruntowej za wynagrodzeniem, jeżeli wskutek zmiany stosunków służebność stała się dla niego szczególnie uciążliwa, a nie jest konieczna do prawidłowego korzystania z nieruchomości władnącej.
Jak stwierdził Sąd Najwyższy w wyroku z 3 kwietnia 1985 r. (sygn. akt: III CRN 75/85; nadal jest aktualny), w świetle art. 294 k.c. zmiana jedynie w zakresie stosunków osobistych między właścicielem nieruchomości obciążonej a właścicielem nieruchomości władnącej nie uzasadnia żądania zniesienia służebności. Zmiana ta ma bowiem dotyczyć sfery gospodarczej i musi pozostawać w związku przyczynowym z wytworzeniem się stanu rzeczy szczególnie uciążliwego dla nieruchomości obciążonej, a to, czy służebność stała się szczególnie uciążliwa dla właściciela nieruchomości obciążonej, jak również czy jest konieczna do prawidłowego korzystania z nieruchomości władnącej, podlega ocenie z punktu widzenia społeczno-gospodarczego przeznaczenia obu nieruchomości.
Artykuł 295 k.c. wskazuje, że w przypadku gdy służebność gruntowa utraciła dla nieruchomości władnącej wszelkie znaczenie, właściciel nieruchomości obciążonej może żądać zniesienia służebności bez wynagrodzenia. Utrata znaczenia oznacza, że służebność nie jest już zupełnie konieczna dla nieruchomości władnącej. Ponadto, stosownie do art. 293 § 1 k.c., służebność gruntowa wygasa wskutek niewykonywania przez dziesięć lat. Te okoliczności jednak w opisanej sytuacji nie zachodzą. ●