XChciałbym się dowiedzieć, czy isnieje możliwość uzyskania odszkodowania za straty wyrządzone przez dzikie ptaki. W moim przypadku chodzi o wrony. Jeśli tak, to do jakiej instytucji wystąpić o takie odszkodowanie?
YNiestety, uzyskanie odszkodowania za straty wyrządzone przez wrony jest w praktyce niemożliwe. Zgodnie z art. 21 ustawy z 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt, zwierzęta wolno żyjące stanowią dobro ogólnonarodowe, ale Skarb Państwa lub inne podmioty ponoszą odpowiedzialność za szkody powodowane tylko przez niektóre gatunki. Zasady tej odpowiedzialności są uregulowane w ustawie z 13 października 1995 r. Prawo łowieckie oraz ustawie z 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody.
Zgodnie z art. 46 ust. 1 Prawa łowieckiego, dzierżawca lub zarządca obwodu łowieckiego jest obowiązany do wynagradzania szkód wyrządzonych uprawach i płodach rolnych przez dziki, łosie, jelenie, daniele i sarny.
W myśl art. 50 tej ustawy, za szkody wyrządzone przez te zwierzęta – zarówno na terenie obwodów łowieckich, jak i poza nimi – odpowiada Skarb Państwa, jeżeli zostały one spowodowane przez zwierzęta łowne objęte całoroczną ochroną. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z 16 marca 2005 r. w sprawie określenia okresów polowań na zwierzęta łowne, jedynym gatunkiem objętym obecnie całoroczną ochroną są łosie (byki, klempy i łoszaki). Za szkody wyrządzone przez łosie na obszarach obwodów łowieckich leśnych odszkodowania wypłacają Lasy Państwowe ze środków budżetu państwa. Natomiast w przypadku szkód spowodowanych przez łosie na terenie obwodów łowieckich polnych i na obszarach niewchodzących w skład obwodów łowieckich właściwy do wypłacenia odszkodowania jest zarząd województwa.
W myśl art. 126 ust. 1 ustawy o ochronie przyrody, Skarb Państwa odpowiada też za szkody wyrządzone przez żubry, wilki, rysie, niedźwiedzie i bobry. Oględzin i szacowania szkód, a także ustalania wysokości odszkodowania i jego wypłaty dokonuje regionalny dyrektor ochrony środowiska, a na obszarze parku narodowego – dyrektor tego parku. Artykuł 126 ust. 12 zawiera delegację dla Rady Ministrów do wydania rozporządzenia określającego inne niż wymienione wyżej gatunki zwierząt chronionych wyrządzających szkody, za które odpowiada Skarb Państwa. Do tej pory jednak takie rozporządzenie poszerzające odpowiedzialność Skarbu Państwa nie zostało wydane, mimo że zabiegał o to m.in. rzecznik praw obywatelskich, domagając się dodania do listy gatunków zwierząt chronionych żurawi i wydr – wyrządzających znaczne szkody.
W orzecznictwie sądowym przyjmuje się, że jedynym przepisem umożliwiającym zasądzenie odszkodowania za szkody wyrządzone przez ptaki objęte ochroną gatunkową jest art. 417 § 1 Kodeksu cywilnego. Przewiduje on, że za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej ponosi odpowiedzialność Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego, lub inna osoba prawna wykonująca tę władzę z mocy prawa. Nadal aktualny, mimo że dotyczący poprzednio obowiązującej ustawy o ochronie przyrody, wyrok Sądu Najwyższego z 7 września 2000 r. (sygn. akt: I CKN 1212/99), w którym SN stwierdził, że brak w tej ustawie przepisu dotyczącego odpowiedzialności Skarbu Państwa za szkody wyrządzone przez niektóre zwierzęta objęte ochroną gatunkową, nie wyłącza odpowiedzialności Skarbu Państwa na zasadach ogólnych. Podstawą odpowiedzialności jest jednak wezwanie odpowiednich władz do podjęcia działań prewencyjnych, w tym wypadku zapobiegających wyrządzaniu przez ptaki objęte ochroną gatunkową szkód w znacznych rozmiarach. Jeśli takiego wezwania nie było, wygranie w sądzie sprawy o odszkodowanie nie jest możliwe. ●
