XOd 1975 roku uprawiamy z mężem grunty rolne (1,5 ha), które należały do jego cioci. Ciocia jest nadal wpisana w księdze wieczystej jako ich właścicielka. Sprzedała nam je bowiem bez aktu notarialnego. Czy możemy starać się o nabycie ich własności w drodze zasiedzenia? Prócz tej działki, od 19 lat, czyli od śmierci cioci, korzystamy z gruntów rolnych zabudowanych (1 ha). Co można zrobić w odniesieniu do tej ostatniej działki? Ciocia nie miała dzieci, tylko dwie siostry, które już nie żyją, ale nadal żyją ich dzieci. Mam zamiar przekazać córce w następnym roku gospodarstwo rolne wraz z gruntami rolnymi, do których jako właściciel wpisana jest ciocia.
YMogą Państwo jako posiadacze samoistni wystąpić z wnioskiem do sądu o stwierdzenie nabycia własności nieruchomości w drodze zasiedzenia. Posiadanie ma charakter posiadania samoistnego, jeśli posiadacz włada rzeczą jak właściciel. Konieczne jest zatem wykonywanie przez posiadacza czynności faktycznych wskazujących na samodzielny, rzeczywisty, niezależny od woli innej osoby stan władztwa, np. poprzez uprawę ziemi, oddawanie działki w dzierżawę sąsiadom, płacenie za działkę podatków, ujawnianie swojego stanu posiadania w ewidencji gruntów i budynków. Według art. 172 k.c. posiadacz nieruchomości niebędący jej właścicielem nabywa własność poprzez zasiedzenie, jeżeli posiada nieruchomość nieprzerwanie od 20 lat jako posiadacz samoistny, chyba że uzyskał posiadanie w złej wierze. Wtedy nabywa własność po upływie 30 lat.
Samo zasiedzenie następuje z mocy prawa. Natomiast stwierdzenie nabycia własności przez zasiedzenie następuje na podstawie orzeczenia sądowego wydawanego w trybie nieprocesowym na podstawie art. 609–610 Kodeksu postępowania cywilnego. W celu stwierdzenia zasiedzenia należy złożyć do sądu rejonowego właściwego ze względu na miejsce położenia nieruchomości wniosek o stwierdzenie zasiedzenia własności i wnieść opłatę sądową w wysokości 2000 zł. Wnioskodawca powinien wykazać nieprzerwane posiadanie samoistne objętej wnioskiem nieruchomości przez okres wymagany w ustawie. Należy również wskazać innych zainteresowanych, np. posiadaczy zależnych, pozostałych posiadaczy samoistnych itp. Postanowienie sądu o stwierdzeniu zasiedzenia stanowi dowód nabycia w tej drodze własność. Jest podstawą wpisu prawa własności do księgi wieczystej.
W odniesieniu do pierwszej działki rolnej, którą władają Państwo jako posiadacze samoistni od lat 70. ubiegłego wieku, nie powinno być problemu z nabyciem własności. Procedura taka może trwać jednak dość długo. Należy wnieść wniosek do sądu, a sąd wyznacza rozprawę (najczęściej kilka), wysyła zawiadomienie o rozprawie do ewentualnych spadkobierców, a jeżeli nie są znane ich adresy, potrzebna jest procedura zamieszczenia ogłoszenia w prasie ogólnopolskiej wzywające wszystkich zainteresowanych do udziału w sprawie. Ogłoszenie takie powinno zawierać dokładne określenie nieruchomości oraz imię i nazwisko jej posiadacza.
Jeżeli chodzi o działkę drugą, którą władają Państwo od 19 lat, z nabyciem własności w drodze zasiedzenia może być obecnie problem. Pojęcia dobrej i złej wiary nie zostały w Kodeksie cywilnym zdefiniowane. Przepis art. 7 k.c. wprowadza jedynie domniemanie, zgodnie z którym jeżeli ustawa uzależnia skutki prawne od dobrej lub złej wiary, domniemywa się istnienie dobrej wiary. Decydującym momentem dla oceny, czy posiadaczowi należy przypisać dobrą, czy złą wiarę, jest chwila uzyskania posiadania. W praktyce najczęściej ma miejsce zasiedzenie w złej wierze.
Jeżeli zostanie przeprowadzone postępowanie spadkowe po cioci, to spadkobiercami ustawowymi po niej są dzieci i wnuczęta jej rodzeństwa. Według art. 932 § 5 k.c., jeżeli którekolwiek z rodzeństwa spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, pozostawiając zstępnych, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego zstępnym. Podział tego udziału następuje według zasad, które dotyczą podziału między dalszych zstępnych spadkodawcy. ●
