Ten warunek spełnia tylko siew w optymalnych terminach ustalonych na podstawie badań. W praktyce zawsze są różne komplikacje. Z jednej strony, rzadko daje się zachować optymalny termin siewu. Z drugiej – klimat się ociepla, jesienie są dłuższe. Kiedy zatem siać?
r e k l a m a
W optymalnym terminie
W praktyce bywa, że rzepak siany terminowo np. 15 sierpnia w złych warunkach, w źle doprawioną glebę, wschodzi w tym samym czasie lub później od zasianego np. 25 sierpnia w dobrych warunkach tuż przed opadami deszczu.
Rzepak trzeba siać w takim terminie, aby miał on do dyspozycji wspomniane 75–80 dni jesiennej wegetacji. W takie widełki czasowe wstrzelić się jest trudno, bo każdy sezon jest inny. Podam przykład komplikacji z sezonu 2018/2019. Wtedy np. na Śląsku z powodu suszy w 2018 r. żniwa skończyły się 1 sierpnia i większość rolników przyspieszyło siewy rzepaku wykonując je od 10 sierpnia. Korzystne warunki wschodów sprawiły, że już po miesiącu (10 września) rzepaki nadawały się do skracania. Był to nietypowy rok, w którym właśnie na Śląsku wygrali ci, którzy sieli rzepaki z opóźnieniem dopiero w drugiej połowie września.
Bynajmniej nie zachęcam ani do przyspieszania siewów rzepaku, ani ich opóźniania. Przy siewie zbyt wczesnym i dodatkowo w warunkach długiej ciepłej jesieni, rzepak wyrasta i staje się ofiarą mroźnej zimy. Przy siewie zbyt późnym rośnie ryzyko, że rzepak nie zdąży wytworzyć pożądanych co najmniej 8 liści, grubej szyjki korzeniowej i odpowiednio silnego korzenia.
W optymalnym zagęszczeniu
Optymalny termin siewu zależy od regionu i przypada w północno-wschodniej Polsce od 5 do 5 sierpnia, w pasie środkowym 10–20 sierpnia, a w części zachodniej i południowej nie później niż 25–30 sierpnia. Szczegółowe zalecenia opracowane przez IHAR obrazuje mapka z podanymi granicznymi terminami siewu rzepaku ozimego. Tymi danymi posługuje się świat nauki i doradcy, ale niestety opierają się na opracowaniu sprzed 19 lat, z 2002 r. W praktyce odnoszą się one zatem do odmian populacyjnych. Dla większości odmian mieszańcowych graniczne terminy optymalnego siewu powinniśmy przesunąć ok. 5 dni później.
Tak samo ważna jak termin siewu jest również gęstość siewu. Siejąc rzepak w optymalnym terminie i w dobrych warunkach dla wschodów w przypadku odmian mieszańcowych idealny będzie wysiew 35–45 nasion/m2, a odmian populacyjnych 45–60 nasion/m2. Jednak każdą odmianę trzeba traktować indywidualnie i stosować się do zaleceń hodowców. Np. najnowsze odmiany populacyjne wymagają porównywalnych parametrów siewu jak mieszańcowe, a najnowsze mieszańce siać trzeba rzadziej.
W wielu zaleceniach doradcy posługują się parametrem optymalnej obsady roślin. Ta rzecz jasna nie jest równa ilości wysianych nasion i zależy od polowej zdolności wschodów. Im lepsza gleba, technika siewu, precyzja siewu, tym te wartości będą bardziej zbliżone. W większości publikacji znajdziemy, że optymalna obsada roślin rzepaku ozimego po wschodach powinna wynieść dla odmian mieszańcowych 40/m2 a populacyjnych 45/m2. Wiadomo – to nie jest równoznaczne z obsadą po zimie. Są sezony bez strat, ale i z dużymi wypadnięciami.
Pamiętajmy, że najlepszym rozwiązaniem jest siew rzepaku w optymalnym terminie dla rejonu, przy czym odmiany mieszańcowe lepiej znoszą siewy opóźnione. Znoszą, ale też – jak wynika z badań prof. Krzysztofa Jankowskiego z UWM w Olsztynie – średnie opóźnienie siewu rzepaku o jeden dzień poza termin graniczny skutkuje obniżeniem plonu nasion o 50–60 kg/ha. Skutkuje, ale też nie zawsze, czego przykładem może być wspomniany sezon 2018/2019.
