Aby osiągać dobre wyniki produkcyjne, należy tworzyć grupy technologiczne we wszystkich sektorach, w tym w sektorze loch. Nieodłącznie związane jest z tym wprowadzanie loszek remontowych do stada oraz stymulacja rui i owulacji u młodych samic. W tym celu można stosować metody wykorzystujące czynniki środowiskowe oraz oparte na preparatach farmakologicznych.
Korzyści wynikające z grupowego utrzymania loch to oczywiście łatwiejsze zarządzanie dzięki porodom i inseminacjom odbywającym się w ustalonym z góry dniu tygodnia. Grupowy odchów prosiąt sprawia natomiast, że są one bardziej wyrównane wiekowo. Stosowanie preparatów hormonalnych w odniesieniu do sterowania procesami rozrodczymi świń jest uzasadnione jednak tylko w koniecznych przypadkach.
Bardzo ważną rolę w skuteczności krycia oraz wielkości miotu odgrywa odpowiednie postępowanie z loszkami i lochami po odsadzeniu oraz w ciągu 28 dni po pokryciu, a szczególnie w pierwszych 5 dniach. Istnieje ścisły związek pomiędzy długością laktacji a czasem wystąpienia rui.
Wczesne i terminowe ruje zagwarantują lepsze wyniki w rozrodzie trzody chlewnej. Jeśli laktacja jest krótsza niż 3 tygodnie, wydłuża się okres od odsadzenia do wystąpienia rui, wzrasta odsetek powtarzanych rui, mioty są mniej liczne. Natomiast czas karmienia prosiąt dłuższy niż 4 tygodnie to zwiększony katabolizm rezerw organizmu, co ma wpływ na kondycję loch po odsadzeniu oraz obniżony wskaźnik wyproszeń. Jeżeli lochy stracą na kondycji, efektem będzie wydłużony czas od odsadzenia do wystąpienia rui, wzrośnie też odsetek powtórek rui oraz zmniejszy się przeżywalność zarodków.
Do regulacji rui
Stosowanie preparatów hormonalnych może być pomocne do stymulacji rui u loch, zwłaszcza w okresie sezonowego obniżenia płodności oraz przy tworzeniu grup technologicznych. Jednak przed podjęciem decyzji o zastosowaniu hormonalnej regulacji rozrodu należy poprawić wszelkie niedociągnięcia w kwestii żywienia, utrzymania oraz organizacji pracy. Wiele elementów środowiskowych może bowiem negatywnie wpływać na wystąpienie rui. Przyczyną problemów mogą być: niewłaściwe żywienie, nadmierne zagęszczenie loch w kojcu, złe warunki utrzymania, zbyt wysoka lub zbyt niska temperatura, mała ilość światła w pomieszczeniach oraz stała obecność knurów w pobliżu loszek.
Farmakologiczne wywoływanie rui u loszek powinno mieć charakter ograniczony. Jeżeli ruja u stymulowanych knurem loszek nie wystąpi w ciągu 22 dni, należy podać im gonadotropiny i przez kolejne 6 dni stymulować knurem przez 20 minut dziennie. Do synchronizacji cyklu rujowego można też wykorzystywać altrenogest, który czasowo hamuje wzrost pęcherzyków jajnikowych, a po zaprzestaniu jego podawania nagromadzone gonadotropiny powodują szybki wzrost pęcherzyków i owulację. Altrenogest jest progestagenem blokującym uwalnianie gonadotropin i precyzyjnie reguluje ruje pod warunkiem przestrzegania rygoru jego podawania każdej z loch.
Po 24 godzinach od zaprzestania podawania altrenogestu najczęściej stosuje się gonadotropiny albo syntetyczne analogi hormonu uwalniającego gonadotropiny (GnRH), które podaje się od ostatniej dawki altrenogestu. Należy jednak pamiętać, że preparaty hormonalne można stosować jedynie u loszek, które wykazały jedną spontaniczną ruję. Altrenogest można wykorzystywać zwłaszcza w przypadku loch pierwiastek lub tych, które podczas laktacji znacznie uszczupliły rezerwy organizmu. Wskazania to także przygotowanie loszek do krycia w ustalonym czasie oraz po porodzie dla polepszenia wyników następnego cyklu. Podawanie altrenogestu przed odsadzeniem zwiększa stopień owulacji u loch wcześnie odsadzanych i wielkość miotów.
Altrenogest poza wykorzystaniem do synchronizacji rui może być stosowany u pierwiastek do opóźnienia rui po odsadzeniu w celu uzyskania u nich lepszej kondycji w momencie kolejnego krycia (w praktyce należy rozważyć, czy ma to uzasadnienie ekonomiczne), u loch po odsadzeniu prosiąt w celu opóźnienia rui, aby zmienić organizację porodów, u prośnych loch i loszek w celu opóźnienia porodu, a także w celu synchronizacji rui, jeśli u macior nie potwierdzono ciąży – dla ułatwienia ich ponownego wprowadzenia do grupy technologicznej.
Spadek sezonowy i u pierwiastek
Efekty stymulacji hormonalnej będą zależały od wieku loch, co ma znaczenie zwłaszcza w przypadku drugiego miotu. Jak pokazały badania, 38% loch w drugim cyklu wykazuje zredukowaną liczbę urodzonych prosiąt (co najmniej jedno prosię mniej w stosunku do pierwszego miotu). Najważniejszym elementem w zapobieganiu temu problemowi jest właściwe żywienie pierwiastek, w tym odpowiedni poziom i źródło energii. Uzupełnieniem rozwiązywania tego problemu jest stosowanie u pierwiastek po odsadzeniu hormonów gonadotropowych lub syntetycznych analogów hormonu GnRH. Zastosowanie altrenogestu zwiększa liczebność kolejnego miotu i poprawia skuteczność krycia o 5–16%.
Gorsze wyniki reprodukcyjne mogą być spowodowane sezonową niepłodnością występującą od późnego lata do wczesnej jesieni. Wysokie temperatury powietrza działają bowiem stresująco na lochy. Stwierdza się wówczas niższy współczynnik wyproszeń, więcej powtórek rui i poronień. Problem jest szczególnie widoczny w stadach wysokoprodukcyjnych. W okresie letnim, gdy temperatura otoczenia jest wysoka, w utrzymaniu zadowalających wskaźników płodności loch pomaga zastosowanie stymulacji cyklu płciowego po wyproszeniu. W innych porach roku wpływ stymulacji hormonalnej nie jest tak znaczący.
Stymulowanie cyklu płciowego hormonem gonadotropowym zmniejsza ryzyko obniżenia wyników w rozrodzie loch. Efekty stosowania hormonów w okresie letnim szczególnie są widoczne u pierwiastek, ponieważ wciąż jeszcze dojrzewają i rosną, a laktacja ma ogromny wpływ na ich organizm. Może dochodzić do zwiększonego spadku masy ciała. U macior, którym podawano hormon gonadotropowy, liczba prosiąt w miocie była większa średnio o 1,6 niż w miotach loch, które nie otrzymywały preparatu. Szczególnie wyraźna różnica była w sierpniu.
Dominika Stancelewska
