Stosowanie dodatków paszowych pozwala na utrzymanie w układzie pokarmowym świń równowagi mikrobiologicznej, co wpływa na lepsze wykorzystanie składników pokarmowych oraz poprawę zdrowia zwierząt. Podawanie kwasów organicznych w paszach powoduje obniżenie pH oraz zmniejszenie zdolności buforującej paszy, a jednocześnie prowadzi do wzrostu kwasowości w układzie pokarmowym świń. W efekcie obserwuje się lepszy wzrost oraz poprawę wskaźnika wykorzystania paszy.
Szczególnie ważne jest zakwaszanie paszy dla prosiąt, gdyż zmniejsza koncentrację amoniaku w żołądku, poprawia morfologię jelita cienkiego, zwiększając wysokość kosmków jelitowych i zdolność wchłaniania, zwiększa strawność białka, energii i składników mineralnych. W żołądku prosiąt odsadzonych między 21. a 28. dniem życia wydzielanie kwasu solnego wynosi około 20 ml na dobę. Ilość ta jest wystarczająca do dobrego trawienia 60 g paszy, podczas gdy prosię pobiera jej wtedy około 100 g. Wynika z tego, że 40 g mieszanki nie jest dobrze trawione z uwagi na niewystarczającą sekrecję kwasu solnego. Najczęściej stosowanymi kwasami są: kwas mrówkowy, octowy, propionowy, mlekowy, fumarowy i cytrynowy. W żywieniu zwierząt stosuje się zarówno pojedyncze kwasy, ich sole, jak i ich mieszaniny. Zasada działania kwasów organicznych i ich soli polega na szybkim ich wniknięciu do wnętrza komórek chorobotwórczych bakterii z jednoczesnym obniżaniem odczynu, co w konsekwencji powoduje zahamowanie rozwoju patogenów.
Kwasy organiczne i ich sole po dostaniu się wraz z paszą do układu pokarmowego pełnią w nim funkcję regulatora flory bakteryjnej, a to z kolei wpływa na wartość odczynu w poszczególnych jego odcinkach. Mają działanie stymulujące wzrost i mogą zastąpić antybiotyki paszowe, przy czym kwasy monokarboksylowe wykazują silniejsze działanie niż dwu- i trójkarboksylowe. Aby uzyskać dobre wyniki produkcyjne, należy pamiętać o właściwym doborze i ilości kwasów organicznych w mieszaninie, bowiem wykazują one bardzo zróżnicowaną skuteczność w regulowaniu flory bakteryjnej układu pokarmowego.
Ważne są również skład i wartość pokarmowa podawanych mieszanek paszowych, a także źródła poszczególnych składników. Silniejsze jest na przykład działanie przeciwbakteryjne kwasu mrówkowego niż mrówczanu wapnia, ale mrówczan wapnia oprócz swoich właściwości zakwaszających jest traktowany także jako źródło wapnia w mieszankach typu prestarter. Pokrycie zapotrzebowania na wapń przy wykorzystaniu kredy pastewnej alkalizuje mieszankę. W konsekwencji, jeśli się ją zakwasza, to należy brać pod uwagę ilość zakwaszacza, który będzie wiązany przez kredę. Problemów tego rodzaju unika się przy zastosowaniu mrówczanu wapnia.
W układzie pokarmowym wydzielane są kwasy, dlatego też musimy upewnić się, w jakim stopniu komponenty podawanych mieszanek je wiążą. Nie można bowiem dopuścić do zbytniego obniżenia odczynu układu pokarmowego, ponieważ spowoduje to zaburzenia w trawieniu, efektem czego będzie niekorzystny wpływ na zdrowotność i produkcyjność.
Kwasy organiczne i ich sole niekoniecznie trzeba podawać do pasz. Można je stosować również w postaci roztworów wodnych. Stwierdzono bardzo korzystny ich wpływ przy podawaniu do wody pitnej. Przy biegunkach pobranie paszy przez świnie maleje, a odwadniając się, zwierzęta zmuszone są do picia większej ilości wody niż normalnie. Dzięki temu pobrane wraz z wodą zakwaszacze szybciej odtwarzają właściwą florę bakteryjną układu pokarmowego, a tym samym pozwalają szybciej wrócić zwierzętom do zdrowia.
Dominika Stancelewska
