Pomimo że dużo się mówi o rozwoju odnawialnych źródeł energii w Polsce, z kontroli przeprowadzonej przez Najwyższą Izbę Kontroli wynika, iż nadal występuje u nas wiele barier, które blokują rozwój tej energetyki. Wśród nich, według NIK, najważniejsze są:
ograniczone możliwości finansowania inwestycji przez przedsiębiorców, prawne regulacje wsparcia,
trudności administracyjno-proceduralne,
problemy z funkcjonowaniem sieci przesyłowych.
Jak wskazuje NIK, od 2018 roku prace na rzecz ograniczenia barier w rozwoju OZE były prowadzone intensywniej. Zarówno w 2018, jak i w 2019 roku znowelizowano ustawę o OZE. Wprowadzono m.in. nowy podział koszyków aukcyjnych oraz nowe zasady rozstrzygania aukcji, eliminując możliwość wygrania aukcji przez wszystkich jej uczestników. Spowodowało to zwiększenie efektywności tego systemu. W latach 2018–2020 wytworzono ponad 201 TWh (1 TWh = 1 000 GWh) energii elektrycznej, tj. o 193,2 TWh więcej niż w latach 2016–2017.
Nowelizacja ustawy wprowadziła też defininicję „prosumenta”, który korzysta z systemu opustu w rozliczeniu energii elektrycznej. Wprowadzono również formułę spółdzielni energetycznej. Mimo zmian ustawowych nie wydano jednak trzech aktów wykonawczych dotyczących działalności prosumentów i spółdzielni energetycznych. W chwili zakończenia kontroli wciąż trwały uzgodnienia treści tych rozporządzeń. Opóźnienie wynosi ponad 22 miesiące. Przyczyną zwłoki było przekazanie projektów do uzgodnień i konsultacji dopiero po 8 miesiącach od wejścia w życie nowelizacji ustawy o OZE oraz trudności w przygotowaniu rozwiązań akceptowalnych przez wszystkich uczestników rynku odnawialnych źródeł. Brak szczegółowych przepisów dla spółdzielni energetycznych utrudnia też ich tworzenie.
W latach 2016–2020 najwięcej energii wytworzono z elektrowni wiatrowych oraz instalacji fotowoltaicznych, znacznie mniej z biogazowni i elektrowni wodnych. W latach 2018–2020 nie rozstrzygnięto 19 aukcji – w tym 6 dotyczyło instalacji wykorzystujących biogaz, 7 hydroenergii, biopłynów, energii geotermalnej i energii wiatru na morzu. Zdaniem NIK ewidentną przyczyną niepełnej sprzedaży zaoferowanej na aukcjach energii był brak dostosowania ilości i wartości energii elektrycznej przeznaczonej na sprzedaż do rzeczywistego zapotrzebowania rynku.
Mimo wzrostu ilości mocy zainstalowanej z OZE i wzrostu liczby instalacji nie osiągnięto założonych celów zapisanych w ocenie skutków regulacji nowelizowanej w 2018 roku ustawy o OZE. Założono bowiem, że na koniec 2020 roku powstanie około 130 nowych małych elektrowni wodnych o mocy 35 KW. Według stanu na 14 grudnia 2020 roku funkcjonowało 27 hydroelektrowni. Założono też, że powstanie około 100 nowych instalacji biogazowych o mocy 40 KW. Pod względem mocy zainstalowanej cel osiągnięto w 40%, a pod względem liczby nowych instalacji biogazowych w niespełna 20% (19 instalacji).
Nieosiągnięty został też cel utworzenia do końca 2020 roku średnio jednej biogazowni rolniczej w każdej gminie wykorzystującej biomasę pochodzenia rolniczego. Pod koniec stycznia 2021 roku w Polsce było 99 wytwórców biogazu rolniczego i 2477 gmin. Tym samym tylko niewielki odsetek gmin wiejskich miał przynajmniej jedną biogazownię. Według NIK o niepowodzeniu tego celu zdecydował brak mechanizmów wsparcia. ms
