Zmiana upierzenia u dorosłych ptaków pojawia się cyklicznie po okresach nieśności. Proces ten jest odreagowaniem organizmu na wysoką produkcyjność, po której rozpoczyna się okres odpoczynku. W jego trakcie może dochodzić do zmniejszenia liczby znoszonych jaj. Zdarza się, że przez 2–4 miesiące produkcja jaj przez kury praktycznie ustaje, co oznacza, że ptaki przechodzą naturalne przepierzanie.
Stosując przymusowe przepierzanie drobiu, skracamy czas odpoczynku kur w celu pozostawienia ich na drugi rok nieśności. Ograniczamy też koszty utrzymywania nieprodukcyjnych ptaków podczas długiego przepierzania naturalnego. Szybkie i jednoczesne zaprzestanie znoszenia jaj przez kury jest elementem efektywnego i skutecznego przepierzania.
W ciemności nie znoszą jaj
Na tydzień przed rozpoczęciem przepierzania należy skrócić dzień świetlny z 16–17 godzin do 8, który utrzymuje się przez cały okres przepierzania, czyli około miesiąca. Światło docierające do przysadki mózgowej pobudza ten gruczoł do wydzielania hormonów odpowiedzialnych za aktywność jajników. Jeśli dzień świetlny jest krótszy niż 12 godzin, światło za krótko dociera do przysadki mózgowej i powoduje zahamowanie wydzielania odpowiednich hormonów. Kury najpierw przestają się nieść, a następnie się przepierzają. Dlatego w warunkach naturalnych wszystkie ptaki przepierzają się pod koniec września, kiedy słońce świeci krócej niż 12 godzin. Między innymi w ten sposób ptaki przygotowują się do nadchodzącej zimy.
Skrócenie długości dnia świetlnego, a następnie jego wydłużanie daje możliwość stymulowania kur wchodzących w nieśność po przepierzeniu. Prostym sposobem wstrzymania nieśności i doprowadzenia do przymusowego przepierzenia kur jest karmienie ich przez tydzień lub dwa wyłącznie całym ziarnem jęczmienia bez dodatków witaminowo-mineralnych. Kury stosunkowo szybko przestaną się nieść, a po krótkim odpoczynku, gdy zaczniemy karmić je paszą dla niosek i wydłużymy dzień świetlny, ponownie wejdą w nieśność.
Kury w krótkim czasie przestaną znosić jaja, jeżeli w paszy nie będą miały wystarczającej ilości wapnia. Specjalne mieszanki paszowe o zmniejszonej zawartości składników pokarmowych, w tym mineralnych, spowodują spadek nieśności i utratę piór. Niestety, w sytuacji ograniczonego żywienia ubogą paszą lub tylko ziarnem jęczmienia część kur dość łatwo uczy się rozbijać jaja w gniazdach i wyjadać ich treść, zaspokajając w ten sposób głód. Trudno później oduczyć je tego nawyku. Sposobem na uniknięcie kłopotów z wyjadaniem jaj przez kury w okresie ich przepierzania jest codzienne kilkakrotne wybieranie jaj z gniazd.
Wejście w nieśność wymaga dobrej paszy
Po okresie przepierzania kury rozpoczynają drugi rok produkcji. Wprowadzamy je w nieśność, wydłużając stopniowo dzień świetlny do 14–16 godzin na dobę, i podajemy pełnoporcjową paszę dla niosek. Przy wchodzeniu w nieśność powinny otrzymywać mieszankę zawierającą około 15% białka, 2,85% wapnia i 0,18% sodu. Z kolei w szczycie nieśności kurom należy podawać paszę o zawartości białka na poziomie 16,5–17%, wapnia 3,5%–3,85% i sodu 0,2%.
Wartość pokarmowa mieszanek powinna być stopniowo zwiększana. Dzięki temu kury wejdą w drugi rok produkcji i będą się długo niosły (8–10 miesięcy). Jeżeli natomiast od razu otrzymają mieszankę o dużej zawartości składników pokarmowych, szybko osiągną szczyt nieśności, ale równie szybko ona spadnie.
W gospodarstwach przydomowych nieśność kur jest uzależniona od czynników pogodowych oraz sposobu żywienia niosek. Każde odstępstwo od normy może wpłynąć na obniżenie poziomu produkcyjności stada lub spowodować całkowite zaprzestanie nieśności. Pasze przygotowywane w gospodarstwie wykazują najczęściej niedobór wapnia. Dlatego też jeśli w żywieniu niosek nie stosuje się mieszanek pełnoporcjowych dostępnych w sprzedaży, ważnym elementem przygotowania własnych pasz będzie zastosowanie dodatku kredy pastewnej. W przypadku niedoboru wapnia może dochodzić do deformacji skorupy jaj, a następnie ograniczenia ich liczby. Stosowanie dodatku kwasu linolowego, jodu czy żelaza będzie wzbogacało jaja.
Nadmiar też szkodliwy
Ważny jest odpowiedni stosunek białka do energii. Przy nadmiernej koncentracji energii w mieszance kury mogą się otłuszczać, co w znacznym stopniu skutkuje obniżeniem nieśności. Natomiast zbyt duża koncentracja białka może prowadzić do chorób metabolicznych. Przy niedoborach składników pokarmowych kury najpierw kompensują braki w dawce, pobierając substancje z własnego organizmu. Powoduje to osłabienie kondycji i wpływa na długość ich użytkowania. Następuje spadek poziomu nieśności, a jaja są gorszej jakości.
Istotnym elementem żywienia kur niosek jest stosowanie jednorodnych mieszanek bez gwałtownych zmian ich składu komponentowego. Może to negatywnie wpłynąć na nieśność, a także na niekorzystną zmianę składu mikroflory przewodu pokarmowego.
Dominika Stancelewska
