Już 17 września na sejmową wokandę trafi projekt ustawy o przeciwdziałaniu wykorzystywaniu przewagi kontraktowej w obrocie produktami rolnymi i spożywczymi. Nowa ustawa będzie służyć zwalczaniu nieuczciwych praktyk handlowych i wdrażać w tym zakresie dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady Unii Europejskiej.
Jak zapowiedział Grzegorz Puda, minister rolnictwa, podczas wspólnej konferencji prasowej z Tomaszem Chróstnym, prezesem UOKiK, Polska jest jednym z pierwszych krajów wdrażających takie rozwiązania. Projektowane przepisy wykraczają poza minimalny zakres ochrony wynikający z unijnej dyrektywy. Przepisy wdrażające dyrektywę 2019/633 powinny być stosowane najpóźniej od 1 listopada 2021 r.
W myśl nowych przepisów nie będzie możliwa zapłata za dostarczone łatwo psujące się produkty w terminie ponad 30 dni, a pozostałe w terminie powyżej 60 dni. W spisie niedozwolonych praktyk znalazło się również nieuzasadnione obniżenie zapłaty, np. w wyniku promocji wprowadzonej już po dostawie towarów, oraz odmowa potwierdzenia na piśmie uzgodnionych warunków dostawy.
W projekcie ustawy uwzględniono także zapisy umożliwiające UOKiK prowadzenie postępowania nie tylko w przypadku wystąpienia praktyk zakazanych wskazanych w dyrektywie, ale również w przypadkach gdy wykorzystywanie przez nabywcę lub dostawcę przewagi kontraktowej jest sprzeczne z dobrymi obyczajami i zagraża istotnemu interesowi drugiej strony albo narusza taki interes.
Tomasz Chróstny podkreśla, iż nowe rozwiązania dają UOKiK podstawę prawną oraz narzędzia do eliminowania nieuczciwych praktyk i wykorzystywania przewagi kontraktowej w obrocie produktami rolnymi i spożywczymi. Jednocześnie zaapelował do przedsiębiorców o sygnalizowanie wszelkich nieprawidłowości. Jednym ze skutecznych narzędzi są sankcje, których maksymalna wysokość wynosi 3% całkowitego obrotu nieuczciwej firmy.
W Polsce od 12 lipca 2017 r. obowiązują przepisy ustawy z 15 grudnia 2016 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwemu wykorzystywaniu przewagi kontraktowej w obrocie produktami rolnymi i spożywczymi (Dz. U. z 2020 r., poz. 1213). Ustawa określa zasady i tryb przeciwdziałania praktykom nieuczciwie wykorzystującym przewagę kontraktową przez nabywców produktów rolnych lub spożywczych lub dostawców tych produktów. Przepisy te stosuje się do umów nabycia produktów rolnych lub spożywczych, z wyłączeniem dostaw bezpośrednich zawieranych między nabywcami tych produktów a ich dostawcami. Ustawa zakazuje nieuczciwego wykorzystywania przewagi kontraktowej nabywcy względem dostawcy oraz dostawcy względem nabywcy.
Tylko od ubiegłego roku UOKiK, korzystając z uprawnień, jakie dają mu obecne przepisy, ponad 15 razy interweniował w sprawie zachowań przedsiębiorstw w obrocie rolno-spożywczym. W grudniu 2020 r. prezes UOKiK nałożył ponad 723 mln zł kary na spółkę Jeronimo Martins Polska, właściciela sieci sklepów Biedronka, która w nieuczciwy sposób zarabiała kosztem dostawców produktów spożywczych. W marcu br. przedstawił zarzuty nieuczciwego wykorzystywania swojej przewagi kontraktowej wobec dostawców spółce skupującej oraz sprzedającej zboża i rzepak – PolishAgri. W czerwcu br. UOKiK wszczął postępowanie przeciwko spółce Cefetra Polska. Zastrzeżenia budzą umowy, które nakazują rolnikom dostarczanie umówionej ilości zboża lub rzepaku, nawet gdy stało się to niemożliwe przez niezależne od nich okoliczności, np. suszę lub inną siłę wyższą. Również w czerwcu br. zarzuty wykorzystywania przewagi kontraktowej postawiono Kaufland Polska Markety. Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów kwestionuje ustalanie warunków współpracy w trakcie jej trwania oraz wymagania dodatkowych rabatów, które nie są sprecyzowane w umowach.
Z początkiem września br. Tomasz Chróstny zlecił kolejną kontrolę dotyczącą cen owoców i warzyw. Pracownicy Inspekcji Handlowej sprawdzą ceny jabłek, borówek, ziemniaków i kapusty na poszczególnych szczeblach obrotu. Pozwoli to oszacować, ile na tych produktach zarabiają rolnicy, pośrednicy oraz sieci handlowe. Celem kontroli jest zbadanie, jak kształtują się ceny polskich owoców i warzyw w całym łańcuchu dostaw, rozpoczynając od sklepu sieci handlowej, poprzez kolejne podmioty pośredniczące, aż do producenta rolnego. Sprawdzone zostaną najpopularniejsze gatunki jabłek, borówki, ziemniaki i kapusta biała. ms
