Kiedy lochom wypada macica

Intensywny chów świń i dążenie od uzyskiwania dużej liczebności miotów wymagają zapewnienia dobrych warunków oraz właściwego obchodzenia się z maciorami. W przeciwnym razie może dochodzić do komplikacji w czasie porodu lub po nim, które doprowadzą do wyeliminowania lochy z rozrodu. U wieloródek może zdarzać się, na przykład, wypadnięcie macicy, które zwykle następuje krótko po porodzie. Większość takich przypadków występuje 2–4 godziny po porodzie, lecz czasami odnotowuje się wypadanie pochwy lub macicy po 24 godzinach od zakończenia akcji porodowej.

Przyczyny wypadnięcia jednego lub obu rogów macicy do jej trzonu, a następnie przedostania się macicy poza drogi rodne są złożone. Do ważniejszych należą czynniki genetyczne. U świń o szczególnie długiej pochwie prawdopodobieństwo wypadnięcia macicy jest większe. Zaburzeniom tym sprzyja także ułożenie narządu rodnego. Pochwa leży pozaotrzewnowo i jest dość luźno połączona z otaczającymi ją tkankami, co sprzyja jej wypadnięciu, jak również wypadnięciu macicy. Ciągła i intensywna praca mięśniówki doprowadza zwykle do częściowego osłabienia mięśni i naciągnięcia poszczególnych elementów układu zawieszającego organy rodne.

Do czynników dodatkowych należą zaburzenia w krążeniu miejscowym, których efektem są przekrwienia pochwy i macicy oraz obrzęk tkanek miękkich. Zmiany objętości i temperatury narządu powodują traktowanie go przez organizm lochy jako ciała obcego, co prowadzi do jego wzmożonego wypierania na zewnątrz. Do nierzadkich przyczyn wypadnięcia macicy należą błędy żywieniowe, głównie obecność dużej ilości fitoestrogenów w paszy (soja, rośliny strączkowe), niedobór wapnia, fosforu i witaminy D, przekarmianie samic, duży udział pasz objętościowych i ciężkostrawnych powodujących nadmierne wypełnienie przewodu pokarmowego, zaparcia bądź biegunki.

Wypadanie pochwy i macicy notowano także często w zaburzeniach hormonalnych związanych ze zbyt dużym stężeniem estrogenów, powodowanych między innymi obecnością cyst jajnikowych. Do czynników usposabiających należą także błędy w utrzymaniu, wadliwa konstrukcja kojców porodowych, podłogi o dużym spadzie. Najczęstszą jednak przyczyną wypadnięcia macicy są zbyt silne bóle parte związane z zatrzymaniem błon płodowych lub akcji porodowej, a także wskutek znacznego uszkodzenia szyjki macicy lub pochwy w efekcie nieprawidłowo udzielonej pomocy podczas wyproszenia. Zbyt duże prosięta, ich nieprawidłowe ułożenie w drogach rodnych, wąska miednica lub krzywica kości miednicy oraz nieuzasadnione nadmierne podawanie leków, w tym również oksytocyny, także predysponują do takich komplikacji po porodzie. Nie bez znaczenia są też czynniki stresowe, na jakie narażona jest locha w warunkach intensywnej produkcji (przeprowadzenie do porodówki, zmiana paszy).

Dodatkowo w wyniku zatkania zewnętrznego ujścia cewki moczowej przez obrzękłą macicę należy się liczyć z problemami w oddawaniu moczu. Rokowanie w takich przypadkach zależy, oczywiście, od czasu trwania przemieszczenia, zaawansowania zaburzeń ogólnego stanu zwierzęcia oraz rozległości zmian miejscowych. Rutynowe postępowanie weterynaryjne sprowadza się do próby ponownego wprowadzenia wypadniętego narządu do jamy ciała.

Ewentualnych zaburzeń płodności nie można jednak całkowicie wykluczać z powodu zwiększonego prawdopodobieństwa zapalenia błony śluzowej macicy, zrostów pozapalnych oraz niedrożności jajowodów. Skuteczne wprowadzenie wypadniętej macicy pozwala na pozostawienie lochy w stadzie co najmniej na okres odchowu prosiąt. Po odsadzeniu zaleca się jednak eliminację takich loch ze względu na ryzyko ponownego wypadnięcia tego narządu po kolejnym porodzie.

Dominika Stancelewska