XPożyczyliśmy synowi pieniądze na zakup ziemi. Zostały przelane na jego konto w połowie września. Potem syn dowiedział się, że od pożyczki trzeba zapłacić podatek od czynności cywilnoprawnych. Zwolnione są z niego pożyczki między członkami najbliższej rodziny, ale w ciągu 14 dni trzeba je zgłosić do urzędu skarbowego. Czy ten termin liczy się od podpisania umowy pożyczki, co zrobiliśmy ostatnio, czy od przelania pieniędzy? Czy w tym drugim przypadku można się zwrócić do urzędu skarbowego o przywrócenie terminu?
YNiestety, wszystko wskazuje na to, że w przedstawionej sytuacji Państwa syn będzie musiał zapłacić podatek od czynności cywilnoprawnych. Zgodnie z art. 1 ust. 1 ustawy z 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych, podatkowi temu podlegają m.in. umowy pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku. Obowiązek podatkowy przy umowie pożyczki ciąży na biorącym pożyczkę.
Artykuł 9 pkt 10 wymienionej wyżej ustawy przewiduje, że zwolnione z podatku są pożyczki udzielane w formie pieniężnej na podstawie umowy zawartej między osobami najbliższymi, o których mowa w ustawie o podatku od spadków i darowizn. Chodzi tu o małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę.
Warunkiem skorzystania ze zwolnienia jest:
złożenie deklaracji w sprawie podatku od czynności cywilnoprawnych właściwemu organowi podatkowemu w terminie 14 dni od daty dokonania czynności, z wyłączeniem przypadku, gdy umowa została zawarta w formie aktu notarialnego (wówczas robi to notariusz),
udokumentowanie otrzymania pieniędzy przez biorącego pożyczkę dowodem przekazania na jego rachunek płatniczy lub na jego inny rachunek w banku lub w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej, lub przekazem pocztowym.
W myśl art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, 14-dniowy termin na skorzystanie ze zwolnienia powstaje z chwilą dokonania czynności cywilnoprawnej. Jednak przepis ten nie wskazuje wprost, kiedy następuje dokonanie czynności w zakresie umowy pożyczki, tj. czy od dnia otrzymania środków przez pożyczkobiorcę, czy od dnia zawarcia umowy pomiędzy stronami. Organy skarbowe, podobnie jak sądy administracyjne, stoją na stanowisku, że decydująca jest data przelewu środków. Swobodne dysponowanie przez pożyczkobiorcę przedmiotem pożyczki oznacza, że faktycznie czynność cywilnoprawna polegająca na zawarciu umowy przez strony została już dokonana.
Możliwość przywrócenia terminu przewidziana w art. 162 Ordynacji podatkowej dotyczy tzw. terminów zawitych. Są to terminy procesowe, w których należy dokonać określonej czynności, np. należy wnieść odwołanie od decyzji podatkowej lub zażalenie na postanowienie. Nie podlegają natomiast przywróceniu terminy prawa podatkowego materialnego, np. termin do złożenia deklaracji podatkowej. ●
