W ostatnim numerze TPR przedstawiliśmy opinię i zalecenia Krzysztofa Adamczyka z De Heus, którego zdaniem idealna bela to taka, z której uzyskamy paszę o jak najwyższej wartości pokarmowej oraz o niskiej zawartości włókna. W bieżącym wydaniu zaprezentujemy poszczególne kroki zmierzające do uzyskania idealnej beli, którą to specjaliści z programu Krowie na Zdrowie starali się uzyskać realizując swój projekt w gospodarstwie rolnym Majątek Ziemski Stary Jaworów SA w Milikowicach. Przypomnijmy, iż zbiór sianokiszonki wykonano 27 i 28 maja br. prasą stałokomorową z owijarką Claas Rollant 455 Uniwrap. Zbierany materiał stanowiła lucerna odmiany Yellow Jacket od Barenbrug oraz mieszanki traw pastewnych. Do zakiszania zielonek użyto inokulantów marki Pioneer® od firmy Corteva Agriscience. Zmiennymi, którymi operowano podczas przygotowania beli były: rodzaj zbieranego materiału, parametry prasy (liczba noży, ciśnienie prasowania, materiał do owijania) oraz typ zakiszacza. Po dwóch miesiącach od pokosu, 29 lipca br. wykonano badania w laboratorium Silab, które określiły parametry zakiszonego materiału.

Krok pierwszy
– wybór materiału siewnego

Piotr Kowalski z firmy Barenbrug podkreślił, że uzyskanie idealnej beli zaczyna się od wyboru materiału siewnego i jego jakości. Ważne jest, żeby materiał siewny pochodził ze sprawdzonego źródła, był czysty, nie zanieczyszczony pasożytami i chwastami. Specjalista przestrzegał, iż w przypadku lucerny pochodzącej z niewiadomego źródła, często zdarza się, że jest ona zanieczyszczona groźną i trudną do zwalczenia kanianką, co powoduje, że taki lucernik trzeba całkowicie zlikwidować, a przez kolejne 4–5 lat, na takim polu nie posiejemy ani lucerny, ani koniczyny. Lucernę i mieszanki traw trzeba dobrać stosownie do konkretnego stanowiska, rodzaju gleby, warunków wilgotnościowych, technologii produkcji i spodziewanych plonów.

– Zwracajmy uwagę na to, aby rośliny były wysoko plonujące i odporne, także na nieprzewidywalne warunki pogodowe, jak susza, bardzo silne wiatry i ulewne deszcze – zaznaczył Piotr Kowalski.

W projekcie Idealna Bela wykorzystano lucernę Yellow Jacket, która otoczkowana jest Rhizobium, co sprawia, że nie wymaga żadnego nawożenia azotowego (nawet przedsiewnie), co przy tak horrendalnych cenach nawozów w tym roku ma szczególne znaczenie.

Krok drugi

– optymalny termin zbioru

Aby uzyskać idealną belę konieczne jest wykonanie pokosu lucerny w odpowiedniej fazie wzrostu, czyli wtedy, gdy wyczuwalne są pączki kwiatowe, wielkości ziarenka pieprzu.

– Gdy czekamy ze zbiorem do pełnego kwitnienia tracimy wtedy bardzo dużo białka, najdroższego składnika dawki pokarmowej. Bardzo istotnym elementem optymalnego zbioru jest wysokość koszenia. Lucerny nie można kosić poniżej 7–8 cm, gdyż musimy zapewnić swobodę wzrostu młodym odbiciom i mocne krzewienie roślin. W przypadku traw optymalny termin zbioru to początek kłoszenia gatunku dominującego w runi. Istotna jest także wysokość koszenia, czyli min. 5 cm. Zbiór roślin powinien być w fazie przewiędniętej, nie przesuszonej (SM od 23% do22,8%). Przy zbyt mocnym przesuszeniu lucerny tracimy dużo białka, gdyż liście się kruszą i opadają.

Bardzo ważne jest drobne pocięcie materiału i bardzo mocne sprasowanie, tak by było jak najmniej powietrza. To idealne warunki do fermentacji. W efekcie tych działań uzyskamy (w przypadku lucerny Yellow Jacket) wysoką zawartość białka (26–27% w balotach i 16–20% w balotach z traw), wyraźnie niższe pH i wyższą zawartość cukru. Tak więc idealna bela dla mnie to dobry surowiec skoszony w odpowiedniej fazie i zebrany przewiędnięty, a nie przesuszony – podsumował Piotr Kowalski.

Krok trzeci

– parametry prasy zwijającej

Do znalezienia odpowiedzi na pytanie czym jest idealna bela wykorzystano prasę stałokomorową Claas Rollant Uniwrap 455, zwijającą baloty o wymiarach 1,2x1,25–1,35 metra. Maszyna wyposażona była w podbieracz o szerokości 2,10 m z 4 rzędami zębów, rotor tnący Roto Cut HD z 25 nożami, komorę cięcia PRO opuszczaną z hydrauliczną amortyzacją oraz 16 profilowanych walców stalowych. Z przodu zapięty był ciągnik 6-cylindowy Claas Arion o mocy 205 koni mechanicznych z komputerem pokładowym Cebis kompatybilny z Isobus. Dzięki temu operator sterował prasą z poziomu ciągnika. W projekcie zastosowano szereg zmiennych, w tym liczbę noży (0-13-25), ciśnienie prasowania (130 lub 180 barów) oraz rodzaj materiału (folia i siatka). W momencie zwiększania liczby noży i ciśnienia prasowania oraz aktywacji modułu MPS (Maximum Pressure System – zestawu trzech walców, regulowanych hydraulicznie w tylnej pokrywie prasy), materiał był lepiej zagęszczony, a tym samym środowisko do fermentacji beztlenowej było lepsze. Ponadto, bele owinięte folią cechowały się lepszymi parametrami. Ważne było uzyskanie cylindrycznego kształtu beli z dobrze zarysowanymi krawędziami po to, by była ona łatwa w transporcie i otwieraniu.

– Idealna bela powstaje przy wykorzystaniu 25 noży o teoretycznej długości cięcia 4,8 cm. Dzięki temu materiał jest dobrze zagęszczony. Zauważyliśmy, że system MPS znacznie wspomagał proces zakiszania przy dużych wydajnościach zbioru rzędu 55 balotów na godzinę – ocenił Paweł Baurycza z firmy Claas.

Krok czwarty – zakiszenie z inokulantami

Na maszynach przygotowujących bele zainstalowany został aplikator Pioneer® Apli Pro EZ, który dozował inokulanty Pioneer® w ilości od 40 do 80 ml na tonę zakiszanego materiału. Do zakiszania lucerny zastosowano inokulanty Pioneer® 11AFT i 11H50, natomiast do traw wybrano zakiszacze 11GFT, 11G22 i 1188. Po dwóch miesiącach od pokosu i zakiszania materiału, 29 lipca br. wykonano badania w mobilnym laboratorium Silab przy użyciu specjalnego spektrometru. Zmierzono temperaturę (temperatura badanej kiszonki wynosiła 21–24 st.C) i podstawowe parametry materiału. Z każdego balotu pobrano po 4–5 prób, z których następnie obliczono średnią. Wyniki badania traw i lucerny pokazały bardzo wysokie parametry białka i niższe pH w próbach materiałów poddanych działaniu inokulantów. W żadnej z nich nie było podwyższonej zawartości kwasu masłowego. Z kolei próby materiału niezakiszonego inokulantami miały podwyższoną zawartość azotu amoniakalnego i najniższą ilość kwasu mlekowego.

– Idealna bela powstaje przy użyciu dobrze dobranych inokulantów – mówi Hanna Nowak z firmy Corteva Agriscience. – Inokulanty to zabezpieczenie naszego materiału paszowego. Zakiszacze obniżają pH, zwiększają poziom kwasu mlekowego, a zmniejszają ilość azotu amoniakalnego. Projekt Idealna bela pokazał nam, że dzięki inokulantom uzyskujemy prawidłowy przebieg fermentacji. Tak więc warto stosować produkty, które eliminują ryzyko obniżenia jakości kiszonki w razie wystąpienia niekorzystnych warunków atmosferycznych, jak niespodziewany deszcz w czasie pokosu. Dla Macieja Stranza z Corteva Agriscience idealna bela to materiał zebrany w odpowiedniej fazie, przesuszony, właściwie zebrany, dobrze sprasowany i szczelnie owinięty. Ważne jest, abyśmy po otwarciu beli mieli materiał podobny do zebranego, o odpowiednim pH poniżej 4,5 i wysokiej zawartości kwasu mlekowego.

Beata Dąbrowska