Aktualnie trwa zbiór kukurydzy na ziarno, po której pozostaje nawet kilkanaście ton/ha cennych resztek pożniwnych. Trzeba je mądrze zagospodarować, to znaczy tak, aby nie były problemem dla rośliny następczej, nie prowadziły do wyczerpania azotu N-mineralnego i aby zawarte w słomie składniki pokarmowe dobrze służyły uprawom w zmianowaniu.
Przyśpieszanie rozkładu
słomy dodatkami, azotem, czy wapnem jest ważne i celowe, ale olbrzymi wpływ na tempo rozkładu ma przygotowanie masy słomy do przyorania (przemieszania) i głębokość orki. Często w tym zakresie są popełniane błędy. Po pierwsze, słoma powinna być jak najmocniej rozdrobniona, potem przemieszana z glebą i przyorana, ale niezbyt głęboko (oczywiście w systemie uprawy płużnej). Rozkładem zajmują się m.in. bakterie tlenowe, ale także wiele różnych pożytecznych żyjątek glebowych.
Dawka azotu na rozdrobnioną słomę jeszcze przed jej przemieszaniem z glebą jest potrzebna bakteriom celulolitycznym i niezależnie czy ją zastosujemy, warto przypomnieć zasady tej operacji. Bakterie wykorzystują oczywiście azot ze słomy, a następnie azot mineralny z gleby. Aby zapobiec właśnie biologicznemu związaniu azotu glebowego zaleca się dokarmić bakterie azotem nawozowym. W przypadku słomy kukurydzianej stosunek azotu do węgla nie jest tak szeroki jak w słomie z pszenicy (N:C w słomie pszenicznej wynosi nawet jak 1:100). Sięga on 1:60. Wielu praktyków od nawożenia zaleca, aby ten stosunek zawęzić do wartości poniżej 1:30, a optymalnym dla rozwoju bakterii jest stosunek N:C jak 1:10. W praktyce zalecało się stosowanie na rozkład każdej tony słomy od 4 do 8 kg azotu. Najlepiej wykorzystać do tego azot z gnojowicy lub gnojówki.
Potencjał tkwi w glebie
i wcale nie jest tak, że azot jest warunkiem rozkładu słomy. Dostarczony azot sprzyja tylko wybranym bakteriom celulolitycznym a rozkładem słomy (celulozy, hemicelulozy i lignin) zajmują się różne pożyteczne mikroorganizmy. Dostarczony azot pomaga rozwojowi jednych, a rozleniwia inne. Przy niedoborze azotu do gry wchodzą bakterie wiążące wolny azot z powietrza i intensywniej przekształcają słomę w humus, czyli próchnicę. Są badania potwierdzające, że mogą go związać w tym okresie do ok. 25 kg/ha. Próchnicotwórczy jest też rozkład lignin przez grzyby.
Pożyteczne organizmy glebowe to nie tylko bakterie i grzyby. Do najważniejszych, najbardziej znanych i widocznych gołym okiem organizmów o bardzo korzystnym oddziaływaniu na glebę należą: dżdżownice, wazonkowce, nicienie, stawonogi i ślimaki. Te największe organizmy spulchniają glebę, napowietrzają ją oraz roznoszą i przemieszczają substancję organiczną gleby.
W glebach nieuprawianych (uprawa ogranicza populację) żyją miliardy organizmów: od 2,5 do 20 tys./g gleby pierwotniaków, od 30 tys. do 11,5 mln/ha dżdżownic, ok. 600 mln/ha wazonkowców, od 7 do 37 mld/ha nicieni. A jeżeli życie biologiczne gleby jest ubogie, to w celu przyspieszenia rozkładu słomy warto zastosować preparaty z wyspecjalizowanymi w rozkładzie i pracowitymi mikrobami. Jest jeszcze jedna opcja wspomniana na początku – zastosowanie wapna.
Wapnowanie resztek pożniwnych
przed ich przemieszaniem i najlepiej wapnem węglanowym oddziałuje wielokierunkowo. Tworzy trwałe agregaty glebowe, poprawia warunki powietrzno-wodne, neutralizuje kwasy, a przez to że poprawia pH, sprzyja właśnie namnażaniu wspomnianych wcześniej bakterii glebowych wiążących wolny azot z powietrza i przez to działa próchnicotwórczo. Na glebach z uregulowanym odczynem w celu przyspieszenia rozkładu słomy wystarczy dawka od 0,5 do 1 t/ha wapna węglanowego w przeliczeniu na CaO. Jeżeli natomiast nasza gleba po kukurydzy na ziarno i tak wymaga uregulowania pH – dawkę powinniśmy odpowiednio zwiększyć, ale to też zależy od wyboru do uprawy rośliny następczej.
Na koniec podkreślę, że niezależnie od tego czy wybierzemy azot, produkty mikrobiologiczne, czy wapno, to stosujemy je na rozdrobnioną słomę kukurydzy i mieszamy płytko z glebą.
Marek Kalinowski
