XDziadkowie przekazali gospodarstwo z siedliskiem i budynkami ojcu nieformalną umową w 1970 r. Był jeszcze wtedy kawalerem. Dostał na nie akt własności w 1972 r., kiedy był już żonaty. W księgach wieczystych figuruje tylko on. Ojciec zmarł w tym roku. Przeprowadzamy sprawę spadkową. Czy matka ma prawo do części tego gospodarstwa? Adwokat twierdzi, że należy się jej połowa, a tylko druga połowa to spadek po ojcu.
YPrzepisy ustawy z 26 października 1971 r. o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych nie zawierają wskazówek dotyczących zaliczania nabytych na tej podstawie nieruchomości rolnych do majątku wspólnego bądź osobistego małżonków. Mają zatem zastosowanie w tej mierze ogólne zasady przyjęte w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym, a w szczególności art. 31 i następne. Z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa małżeńska obejmująca ich dorobek, chyba że ustrój ten zostanie umownie wyłączony przez zainteresowane strony. Wspólny majątek małżonków stanowią przedmioty majątkowe nabyte w czasie trwania wspólności ustawowej przez oboje małżonków lub przez jednego z nich. Dorobek, w rozumieniu art. 31 k.r.o., obejmuje wszelkie przedmioty majątkowe nabyte w czasie trwania wspólności majątkowej małżeńskiej, jeżeli tylko nie stanowią one osobistego majątku jednego z małżonków z mocy przepisu art. 33 k.r.o.
Zasady zaliczania przedmiotów majątkowych w czasie trwania ustawowej wspólności majątkowej małżeńskiej do majątku wspólnego bądź odrębnego małżonków ustalone w k.r.o. odnoszą się także do nieruchomości nabytych na podstawie art. 1 ust. 1 tzw. ustawy uwłaszczeniowej. To oznacza, że każda nieruchomość rolna nabyta na podstawie przepisów tej ustawy powinna być zaliczona do majątku wspólnego małżonków, gdy w dniu 4 listopada 1971 r. (czyli w dniu wejścia w życie ustawy) istniała między nimi wspólność ustawowa. Tak stwierdził m.in. Sąd Okręgowy w Nowym Sączu w postanowieniu z 31 grudnia 2013 r. (sygn. akt: III Ca 803/13). Podobnie orzekł Sąd Najwyższy w postanowieniu z 28 czerwca 2002 r. (sygn. akt: I CKN 884/00). Uznał, że gdy stroną umowy zawartej bez przewidzianej prawem formy o przeniesienie własności nieruchomości był jeden z małżonków, nabyta nieruchomość wchodzi w skład majątku wspólnego, jeżeli na dzień wejścia w życie ustawy o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych stosunki majątkowe pomiędzy małżonkami podlegały ustawowej wspólności majątkowej. ●
