W kolejnych numerach naszego tygodnika nieco więcej uwagi zamierzamy poświęcić tematom, które – jak mamy nadzieję – pomogą w przygotowaniu się do zmian wynikających z nowych przepisów. Z taką pomocą wyszła firma De Heus, która stworzyła Akademię Zdrowego Wymienia po to, by wspierać hodowców w profilaktyce mastits. Dzięki udziałowi w Akademii hodowcy mogą zredukować straty finansowe spowodowane subklinicznym i klinicznym mastitis, ograniczyć straty mleka, szybko ocenić zdrowotność wymion czy poprawić kondycję swojego stada. Kompleksową ocenę zapewnia OptiCare, autorskie narzędzie diagnostyczne firmy De Heus.

90 ważnych sekund

Podstawą walki z mastitis jest prawidłowo przeprowadzony dój, który minimalizuje ryzyko rozprzestrzenia się chorobotwórczych patogenów. Z kolei podstawą prawidłowo przebiegającego doju jest przepuszczanie mleka z pęcherzyków mlecznych do przewodów oraz zatok mlecznych. Pod wpływem bodźca np. dźwięk pulsatorów na hali udojowej impuls nerwowy przechodzi do przysadki mózgowej, która zaczyna wydzielać oksytocynę. Ta zaś, wraz z krwiobiegiem trafia do wymienia i uruchamia proces sekrecji mleka. 90 sekund – tyle czasu – od początku stymulacji – wydzielana jest oksytocyna i tyle mamy czasu na właściwe przygotowanie krowy do doju. Tak więc każda czynność, jaką wykonujemy przed dojem jest ściśle określona czasem 90 sekund. I tak na stymulację strzyków potrzebujemy 10–12 sekund, po czym możemy rozpocząć przedzdajanie, na które mamy 20–30 sekund, by następnie przejść do oczyszczania strzyków, ich dosuszenia i ewentualnego masażu wymienia. Tak więc po 90 sekundach możemy już rozpoczynać dój, bowiem rozpoczyna się wtedy uwalnianie mleka. Działanie oksytocyny trwa od 4 do maksymalnie 8 minut, przy czym szczyt przepływu mleka następuje już po dwóch minutach od rozpoczęcia doju. Trzeba jednak pamiętać, że oksytocyna – tak niezbędna do rozpoczęcia procesu doju – ma swojego wroga i jest nim adrenalina, która wydzielana jest w sytuacjach stresowych. Takimi może być np. nadmiernych hałas, przemoc fizyczna oraz inne czynniki, jak przepełnienie na poczekalni czy wysoka temperatura otoczenia. Niestety, działanie adrenaliny trwa znacznie dłużej niż oksytocyny i jeżeli adrenalina wydzieli się w czasie pół godziny przed dojem, może pokonać efekt uwalniania oksytocyny. Stan taki skutkuje zatrzymaniem sekrecji mleka i w efekcie stanem zapalnym wymienia.

Zgodnie z procedurami

Poczekalnia i hala udojowa to miejsca, w których zwierzęta potrzebują ciszy i spokoju, aby unikać stresu. Szczególnie w okresie letnim, w tych miejscach krowy potrzebują dostępu do wody i świeżego powietrza. Warto zatem zwracać uwagę, by w poczekalni nie było zbyt dużego zagęszczenia zwierząt i by osoby naganiające krowy do doju nie były agresywne.

Niezwykle istotnym elementem prawidłowego doju jest przygotowanie osoby dojącej, która ma bezpośredni kontakt z wymieniem każdej sztuki w stadzie. Pierwszą zasadą są czyste ręce i obowiązkowe stosowanie jednorazowych rękawiczek. Warto stosować także fartuchy ochronne i narękawniki, które łatwo można dezynfekować.

Zabiegiem o ogromnym znaczeniu jest dezynfekcja przedudojowa, której stosowanie może unieszkodliwić nawet do 85% bakterii bytujących na skórze strzyków. Jak zalecają specjaliści z De Heus, jedną z lepszych jest dezynfekcja pianowa, która nie tylko dobrze pokrywa strzyk, ale zawiera także substancje emolientowe, które dobrze nawilżają strzyk, dzięki czemu gumy strzykowe dobrze przylegają do skóry. Do wstępnej dezynfekcji strzyków należy jednak unikać wody, która może być potencjalnym wektorem dla innych patogenów.

Kolejną czynnością, którą należy wykonać w czasie 90 sekund przygotowania do doju jest przedzdajanie. Zabieg ten powinien być wykonywany zawsze. Dlaczego? Poprzez przedzdajanie stymulujemy wymię do wydzielania mleka, ponadto mamy możliwość kontroli zdrowotności wymienia i mleka. Pamiętajmy, że pierwsze strugi mleka są najbardziej zanieczyszczone (nie zawsze wszystkie zwieracze i u wszystkich krów pracują właściwie). Pamiętajmy, by nigdy nie zdajać mleka na posadzkę lub ściółkę, zawsze do przedzdajacza. Kluczowym czynnikiem pozwalającym na redukcję poziomu bakterii przed założeniem aparatu udojowego jest osuszanie strzyków. Do osuszania najlepiej jest stosować jednorazowe ręczniki papierowe lub ściereczki do wymion. Nie wolno jednak używać tego samego ręcznika lub ściereczki dla więcej niż jednej krowy, co skutecznie zabezpieczy przed przenoszeniem infekcji pomiędzy strzykami. Kiedy mamy już dobrze przygotowane wymię, przystępujemy do zakładania aparatów udojowych, pamiętając m.in. o równomiernym obciążeniu wymienia przez aparat. Po zakończonym doju, który najczęściej trwa od 4 do 6 minut, należy odkazić strzyki w płynie do kąpieli poudojowej przy użyciu kubka lub spryskiwacza pamiętając, by strzyk pokryty był preparatem minimum na ¾ swojej długości. Dipping poudojowy pielęgnuje strzyk i zabezpiecza go przed przedostaniem się drobnoustrojów do jego wnętrza. Gdy w stadzie występują podkliniczne stany zapalne wymienia warto pamiętać o dezynfekcji aparatów udojowych pomiędzy dojami, co ograniczy przenoszenie infekcji.

Kiedy wymienić gumy

Na koniec kilka słów o gumach strzykowych, które mają bezpośredni kontakt ze skórą strzyku. Większość europejskich producentów gum zaleca używanie ich do 2400 dojów lub do 180 cyklów mycia, przy czym gumy silikonowe mają dłuższy okres użytkowania, nawet do 4000 dojów. Najważniejsze jest jednak, aby wiedzieć co jaki czas należy gumy wymieniać, co łatwo jest obliczyć. I tak na przykład w oborze liczącej 100 krów, które dojone są dwa razy dziennie, liczba dojów równa jest 200 (100 x 2 = 200 dojów) Jeżeli hala udojowa ma 10 stanowisk to:

200 dojów: 10 stanowisk = 20

Jeżeli producent zaleca wymianę gum po 2400 dojów to:

2400:20 = 120 – i jest to liczba dni, po których powinniśmy wymienić gumy.

Beata Dąbrowska