I właśnie wygląd kału może dostarczyć nam informacji o fermentacji w żwaczu, szybkości trawienia pasz oraz o występujących zaburzeniach metabolicznych, gdyż zmiany w wyglądzie kału pojawiają się już po 12–48 godzinach od powstania przyczyny.
Niewłaściwa fermentacja w żwaczu powoduje, że niestrawiona pasza dociera do jelita cienkiego, gdzie ulega trawieniu i wchłanianiu. Przy zbyt szybkim przechodzeniu treści przez przewód pokarmowy, niestrawiony pokarm opuszcza jelito cienkie i dostaje się do jelita grubego powodując często jego zakwaszenie i biegunkę.
O warunkach fermentacji w żwaczu, technologii i prawidłowości przygotowania pasz oraz szybkości przechodzenia treści przez przewód pokarmowy najwięcej dowiemy się biorąc pod lupę strukturę kału, określającą ilość długich kawałków roślin oraz niestrawionych ziaren kukurydzy. Analizę fizyczną kału możemy wykonać na zwykłych sitach kuchennych, na których umieszczamy próbki odchodów i przepłukujemy je wodą. Najdrobniejsze cząsteczki kału zostają wypłukane, a na sicie pozostaną tylko większe. Wydalanie wraz z kalem długich cząsteczek pasz objętościowych (ponad 1,5 cm) spowodowane jest zwiększonym przepływem treści przez przewód pokarmowy. Taka sytuacja związana jest z dużym pobraniem paszy przy wzroście wydajności, jak również skarmianiem pasz spleśniałych, zawierających mikotoksyny. Istotnym wskaźnikiem kału jest obecność ziaren kukurydzy w kale, co świadczy o nieodpowiednim ich przygotowaniu i rozdrobnieniu.
Konsystencja kału zależy głównie od rodzaju składników paszy, jej wilgotności oraz od czasu przebywania w przewodzie pokarmowym. Prawidłowy kał ma konsystencję zbliżoną do kaszki owsianej i przy wydalaniu układa się w placki tworząc 3–4 kręgi Luźny kał może być spowodowany biegunką wynikającą z zatrucia, infekcji lub inwazją pasożytniczą, a także intensywną fermentacją węglowodanów w jelicie grubym. Taka konsystencja kału spotykana jest również przy kwasicy. Znajduje się w nim dużo niestrawionych cząstek paszy, co wynika z szybkiego pasażu treści w przewodzie pokarmowym. Krowy we wczesnej laktacji mogą wydalać kał rzadszy, natomiast zasuszone twardszy, ale zbyt twardy kał może wskazywać na niedostateczne pobranie wody, brak lizawek solnych lub pobieranie dawki z nadmierną zawartością włókna. Takie odchody mogą też charakteryzować ketozę. Gdy twardy lub zbyt luźny kał utrzymuje się w okresie przejściowym, to niemal pewne jest, że w żywieniu popełniliśmy błędy.
Kał luźny i ciemny występuje przy zasadowicy żwacza oraz podczas skarmiania dawek z nadmierną zawartością białka ulegającego rozkładowi w żwaczu, przy niskiej koncentracji włókna. Mocznik i amoniak gromadząc się w jelicie grubym zwiększają ciśnienie osmotyczne, co powoduje wzmożony wypływ wody z krwi do jelita prowadząc do biegunek. Bardzo twardy kał, tzw. koński, pojawia się w przypadku podwyższonej temperatury ciała, co ma miejsce przy zaleganiu poporodowym, zespole stłuszczonej wątroby lub ketozy.
Krowy żywione prawidłową dawką oddają kał zwykle w kolorze żółtooliwkowym, przy czym większy dodatek siana zmienia barwę odchodów na brązowooliwkową, a młoda zielonka na ciemnozieloną. Należy zwracać uwagę na wszelkie nietypowe zmiany barwy, jak również na obecność śluzu. Ciemny kał z widocznymi krwawymi pasemkami wskazuje jednoznacznie na krwawienie w jelitach, czego przyczyną mogą być ciała obce, mikotoksyny, zepsuta pasza lub infekcje bakteryjne.
