kujawsko-pomorskie

Od 2018 r. w gospodarstwie Łukasza Pawłowskiego ze wsi Rudzk Duży działa profesjonalna stacja meteorologiczna. Składa się m.in. ze specjalistycznych deszczomierzy, wiatromierza, czujnika wilgotności oraz rejestratorów temperatury gleby oraz powietrza atmosferycznego przy gruncie i na wysokości 2. Stacja prowadzi bardzo precyzyjne pomiary, które są rejestrowane. Rolnik bierze je pod uwagę wykonując zabiegi ochrony roślin. Spogląda przede wszystkim na wskazania wiatromierza podającego aktualną prędkość wiatru.
– Ogromne znaczenie ma także pomiar temperatury przy gruncie. Wykonywanie pewnych zabiegów jest uzależnione także od temperatury. Ja mam zawsze aktualną i potwierdzoną informację o tym, jaka temperatura przy gruncie i na wysokości 2 m w moim gospodarstwie panuje. Niezwykle istotnym narzędziem jest wiatromierz. Nie oceniam już prędkości wiatru. Mam precyzyjny wynik. To bardzo ważna informacja. W zaleceniach środków ochrony roślin są podane dokładne wartości. Zwykle powyżej 5 m/s zabiegów nie można wykonać. Mam więc pełną wiedzę o tym czy ryzyko znoszenia będzie zachodzić czy też nie – mówi Łukasz Pawłowski.
Korzystanie ze stacji zobowiązuje do podręcznikowej dokładności. Parametry rejestrowane przez stacje są bowiem dostępne publicznie i stan pogody w Rudzku Dużym może sprawdzić każdy. Rolnik dokonuje bieżących czynności związanych z działaniem stacji. Dba o koszenie trawy, czyszczenie deszczomierzy, sprawdza czy czujniki działają poprawnie. W zamian może korzystać z dokładnych pomiarów i dużej bazy danych pogodowych, rejestrowanych w jego gospodarstwie. Urządzenia są obsługiwane zdalnie przez operatora systemu. Stacja nie jest jednak jego własnością. Jest częścią większego systemu. W całym województwie takich stacji jest jeszcze 37. Po dwie na każdy z 19 powiatów Kujaw i Pomorza.

Sieć wojewódzka

W minionym roku Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego oddał do użytku sieć stacji meteorologicznych, które służyć mają wszystkim rolnikom województwa. Chodziło o stworzenie systemu monitorującego warunki pogodowe, który ułatwi ochronę roślin. Pomiary oraz dane są przez cały czas dostępne online dla każdego.
– Chcieliśmy rolnikom dać narzędzie, które ułatwi proces podejmowania decyzji związanych z wykonywaniem zabiegów ochrony roślin. Stacje rejestrują odpowiednie dane, tworzą w oparciu o nie modele chorobowe i pozwalają wskazać ryzyko wystąpienia zagrożenia ze strony chorób i szkodników w danej uprawie – tłumaczy Dawid Skotnicki, kierownik Działu Technologii Produkcji Rolniczej KP ODR w Minikowie.
Stacje są zlokalizowane w gospodarstwach rolnych, które pełnią także funkcję gospodarstw demonstracyjnych w zakresie wspomagania decyzji w integrowanej ochronie roślin. Przy tych gospodarstwach KP ODR prowadzi między innymi sygnalizację agrofagów. Dane przekazywane są do IOR w Poznaniu. Rolnicy w gospodarstwach, których znajdują się stacje wykonują w nich jedynie czynności konserwacyjne i obsługowe. Weryfikują czy urządzenia działają poprawnie. Sprawdzają między innymi czy zapchaniu nie uległy deszczomierze. Za czynności te nie otrzymują żadnego wynagrodzenia. Urządzenia pomiarowe zostały wyposażone w wyświetlacze. Dzięki temu na bieżąco można sprawdzać parametry pogodowe. Rolnicy więc mają u siebie dostęp do dokładnych danych i pomiarów, które ułatwiają późniejsze podejmowanie decyzji związanych z wykonywaniem oprysku. Wiedzą więc między innymi, jaka jest siła wiatru i wilgotność oraz znają natężenie zjawisk atmosferycznych oddziałujących na ich uprawy. KP ODR podpisał wieloletnie umowy dzierżawy gruntów, na których zlokalizowane zostały meteorologiczne stacje. Przekazują one dane w postaci pliku tekstowego (dysponują sygnałem GSM) do serwera. Obsługuje go firma, która wygrała przetarg na ich dostarczenie. Następnie dane są przetwarzane i trafiają na stronę https://meteoportal.kpodr.pl/ Dostępne są dwa rodzaje informacji. Podstawowe dane obejmują informacje o takich parametrach jak temperatura i wilgotność powietrza, prędkość wiatru, temperatura przygruntowa oraz suma opadów z ostatnich 24 h. W łatwy sposób te wartości można przełączać na głównym panelu sterującym. Są one też prezentowane w formie tabelarycznej. Po wejściu na portal wyświetla się mapa województwa z podziałem na powiaty oraz lokalizacje stacji. Po wybraniu konkretnej, użytkownik ma możliwość zdefiniowania informacji, jakich potrzebuje. Poza temperaturą i sumą opadów jest także temperatura gleby na głębokości 15 i 45 cm oraz jej wilgotność podawana od głębokości 10 do 60 cm (z podziałem co 10 cm). Portal daje także możliwość generowania raportów w formatach pdf, csv i xlsx. Raporty mogą być sporządzane dla różnych okresów. To użytkownik określa ich długość. Dane rejestrowane są przez urządzenia stacji, co 15 min. Jednak istnieje możliwość zmiany częstotliwości ich prezentowania. Informacje mogą się wyświetlić z podziałem na 15 min, 30 min oraz 1, 3, 6, 8 12 i 24 h.

Internetowe doradztwo

Po rejestracji i zalogowaniu (wymagany jest tylko adres e-mailowy) użytkownik zyskuje dodatkowe funkcje. Meteoportal pozwala na ustawienie alarmów. Jeśli na przykład wiosną temperatura spadnie w nocy poniżej zera rolnik dostanie e-mailową informację o tym fakcie. Wystarczy do tego ustawienie jedynie wartości referencyjnej (<0). Zalogowani użytkownicy mają także możliwość tworzenia kart pól i rejestrowanie pogodowych warunków dla swoich gruntów. Jest także kalkulator zabiegów w zbożach. Pozwala on określić konieczność stosowania oprysku w przypadku kilku chorób między innymi: łamliwości źdźbła, septoriozy plew pszenicy, mączniaka prawdziwego. Użytkownik podaje kilka danych między innymi termin siewu, zasobność gleby, gęstość siewów na wiosnę, przedplon, długość zimy. Kalkulator na podstawie tych wartości określa konieczność zastosowania zabiegu ochrony dla najczęstszych patogenów. Jest też specjalna funkcja NegFry dedykowana ziemniakom. Jest to metoda opracowana w Danii do zwalczania zarazy ziemniaków. Jest to połączenie kilku naukowych modeli prognostycznych. NegFry pozwala na określenie przewidywanego terminu wystąpienia zarazy ziemniaka, a tym samym wyznaczenia daty przeprowadzenia zabiegów ochronnych. Po podaniu kilku wartości i uwzględnieniu parametrów pogodowych z najbliższej stacji meteorologicznej zakładka oblicza prawdopodobieństwo wykonania zabiegu oraz stopień wystąpienia zarazy ziemniaka.
– NegFry to model chorobowy, który pozwala wskazać czynniki ryzyka, jeśli chodzi o zarazę ziemniaka. Pozwala to wskazać terminy krytyczne wykonywania zabiegów. Funkcja prowadzi kalkulację dziennych wartości ryzyka. Tych, których określamy na podstawie wyników pomiaru temperatury, wilgotności itp. pozwala więc to oszacować zagrożenie czynnika chorobotwórczego – tłumaczy Dawid Skotnicki.
Stacje pomiarowe są niezależne energetycznie. Prąd zapewniają panele fotowoltaiczne. Głównym ich elementem są cyfrowe rejestratory danych z modułami komunikacyjnymi wyposażonymi w modem GPRS. Urządzenia są zainstalowane w szafkach przymocowanych do masztów na wysokości 1,5 m ponad gruntem. Stacje posiadają także baterie, które zapewniają zasilanie w okresie, kiedy panele nie są w stanie produkować energii elektrycznej. Czujniki meteorologiczne instalowane są na masztach o wysokości 2 m. Dane zbierane przez czujniki są zapisywane w miniaturowym rejestratorze e-MeteoLOG. Cyklicznie pobiera on dane, zapisuje w pamięci wewnętrznej i przesyła na serwer. Są one następnie przetwarzane i trafiają na https://meteoportal.kpodr.pl/ Jest on częścią projektu EDWIN, czyli Internetowej Platformy Doradztwa i Wspomagania Decyzji w Integrowanej Ochronie Roślin. Platformy monitorujące zjawiska atmosferyczne mają powstać przy wszystkich wojewódzkich ODR-ach. Od kilku lat podobny system działa między innymi przy wielkopolskim ODR. Budowa stacji pogodowych na Kujawach i Pomorzu możliwa była dzięki wsparciu z funduszy UE. Koszt jednej stacji wyniósł ponad 19 tys. zł.

Tomasz Ślęzak