Do poruszonego przez rolnika problemu trzeba podejść kompleksowo. To, czy będzie zobowiązany zapłacić podatek VAT, zależy bowiem od wielu czynników. Świadczą o tym liczne interpretacje Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej. Jedna z nich, z 19 grudnia 2019 roku (sygn. akt: 0114-KDIP1-3.4012.498.2019.2.MT), została wydana na podstawie analizy sytuacji bardzo zbliżonej do przedstawionej przez naszego Czytelnika.
Rolnikowi wywłaszczono grunt pod budowę drogi publicznej. Dla tej działki nie był uchwalony plan zagospodarowania przestrzennego. Nie wydano też decyzji o warunkach zabudowy. Za wywłaszczoną działkę wypłacono odszkodowanie, jednakże jego kwota nie została powiększona o podatek VAT. Rolnik był zarejestrowanym czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług w zakresie prowadzonej działalności rolniczej. Dyrektor KIS, stwierdził, iż z art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT wynika, że czynność polegająca na przeniesieniu z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu lub przeniesienie z mocy prawa własności towarów (np. nieruchomości) w zamian za odszkodowanie stanowi dostawę towarów. Odszkodowanie w tym przypadku pełni funkcję wynagrodzenia za przeniesienie własności towarów, czyniąc tego rodzaju dostawę faktycznie odpłatną. Natomiast na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT podlega ona opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.
Dyrektor KIS zaznaczył jednak, że opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług nie podlega samo odszkodowanie, lecz stanowiące dostawę towarów przeniesienie własności nieruchomości w zamian za wynagrodzenie przyjmujące formę odszkodowania. Zwrócono także uwagę, iż nie każda czynność stanowiąca dostawę, w rozumieniu art. 7 ustawy, podlega opodatkowaniu VAT. Aby tak się stało, musi być ona wykonana przez podmiot, który w związku z jej wykonaniem jest podatnikiem podatku od towarów i usług. Natomiast stosownie do postanowień art. 15 ust. 1 ustawy o VAT, podatnikami są m.in. osoby fizyczne wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2 ustawy o VAT, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. W związku z tym działalność rolnicza (art. 2 pkt 15 ustawy) mieści się w pojęciu działalności gospodarczej. W przypadku zatem gdy dostawy gruntu należącego do przedsiębiorstwa rolnego i wykorzystywanego w działalności rolniczej dokonuje rolnik będący czynnym zarejestrowanym płatnikiem VAT, czynność ta realizowana jest w ramach działalności gospodarczej prowadzonej przez tego podatnika.
Na podstawie analizy przedstawionego przez rolnika stanu faktycznego oraz przepisów prawa dyrektor KIS stwierdził, iż prowadzą do stwierdzenia, że czynność przeniesienia niezabudowanej działki gruntu na rzecz Skarbu Państwa, w zamian za odszkodowanie w trybie wywłaszczenia, w związku z jej przeznaczeniem pod inwestycję drogową podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług na podstawie art. 5 ust. 1 ustawy o VAT w zw. z art. 7 ust. 1 pkt 1 tej ustawy. Jednakże z uwagi na okoliczność, że opisana przez rolnika działka (użytek rolny), będąca przedmiotem dostawy, stanowi teren niezabudowany nieobjęty planem zagospodarowania przestrzennego ani decyzją o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, jej sprzedaż podlega zwolnieniu od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 9 ustawy o VAT.
Reasumując, jeśli nasz Czytelnik jest czynnym płatnikiem VAT, odszkodowanie dotyczyło niezabudowanej nieruchomości rolnej, która była wykorzystywana do prowadzenia działalności gospodarczej (w tym przypadku – działalności rolniczej), czynność ta powinna być zwolniona z VAT. W razie jakichkolwiek wątpliwości zawsze warto zwrócić się o interpretację indywidulaną do Krajowej Izby Skarbowej.
