r e k l a m a
Mączniak prawdziwy zbóż i traw
występuje powszechnie, a jego objawy są ewidentne i nie da się ich pomylić z innymi chorobami. Grzyb jest pasożytem bezwzględnym rozwijającym się na roślinach żywych. Zarodnikuje najlepiej w temperaturze 10–15°C, ale też w niższych i praktycznie nie potrzebuje do rozwoju wody. Sprawca choroby może zimować w postaci grzybni na oziminach i trawach wieloletnich. Grzyb jest gatunkiem zróżnicowanym biologicznie i charakteryzuje się formami specjalnymi, które porażają określone gatunki zbóż, najsilniej pszenicę, jęczmień oraz w mniejszym stopniu żyto, owies. Mączniak coraz częściej i mocniej poraża także pszenżyto, tak mocno jak pszenice. Dlaczego? Okazuje się, że za sprawą fortelu ewolucyjnego mączniak porażający pszenżyto jest mieszańcem form specjalnych grzyba występujących na pszenicy i życie.Mączniak ma idealne warunki rozwoju, kiedy temperatura w dzień wynosi 12–20°C a w nocy 5–12°C. Sprawca nie potrzebuje przy tym wilgoci, a krótkie okresy zwilżenia roślin przez rosę lub mgłę wystarczą do silnego rozwoju i rozprzestrzeniania się choroby. Do rozwoju potrzebuje odrobinę słońca, ale wystarczy mu mniej niż 5 godzin nasłonecznienia. W praktyce grzyb może obejść się bez wody, bo wystarczy mu para wodna wydostająca się z roślin w czasie transpiracji przez aparaty szparkowe. Mączniak prawdziwy może atakować wszystkie organy od podstawy źdźbła po liść flagowy i kłos. Choroba może doprowadzić do spadku plonu o 40%.
Pierwsze objawy choroby
na zbożach ozimych trudno jest zauważyć, ale można je obserwować już jesienią. Mączniak prawdziwy zbóż i traw inkubuje w temperaturze 15°C ok. 5 dni, po czym w zależności od przebiegu temperatury w okresie od 3 do 7 dni po infekcji pojawiają się na roślinach pierwsze objawy choroby. Szybki rozwój choroby następuje jednak w okresie późnowiosennym i letnim.Choroba opanowuje najpierw liście dolne, następnie stopniowo górne, a w sprzyjających warunkach może opanować całą roślinę łącznie z kłosem. Na liściach, pochwach liściowych, źdźbłach, przeważnie po wykłoszeniu, a niekiedy nawet na kłosach występuje początkowo biały lub szarobiały nalot złożony z grzybni i zarodników konidialnych grzyba. W okresie późniejszym nalot ten staje się wojłokowaty, grubieje i przybiera barwę brunatnoszarą z licznymi czarnymi punktami (drobne kuleczki), będącymi owocnikami grzyba. Silnie porażone liście przedwcześnie zasychają, mogą też zamierać całe rośliny.
Są oczywiście odmiany zbóż odporne na mączniaka, u których obserwuje się reakcję fenotypową na infekcje sprawcy choroby. Ta reakcja to powstawanie brunatnego przebarwienia tkanek w miejscu ich zakażenia i jest to reakcja obronna odmian związana z genem odporności Mlo na mączniaka.
r e k l a m a
W ograniczaniu sprawcy
mączniaka prawdziwego zbóż i traw priorytet mają metody niechemiczne. Ważne jest wykonanie podorywki i starannej orki w celu zniszczenia resztek pożniwnych, na których dojrzewają owocniki. Należy unikać zbyt gęstego siewu i przenawożenia azotem, unikać sąsiedztwa form jarych i ozimych tych samych gatunków zbóż i uprawiać odmiany odporne. Decyzję o chemicznym ograniczaniu mączniaka trzeba podejmować w oparciu o progi szkodliwości. Ocenę porażenia roślin należy dokonać zgodnie z zasadami, tj. po zebraniu próby roślin należy określić liczbę i procent porażonych źdźbeł w stosunku do analizowanych ogółem oraz stopień porażenia.Progową szkodliwość w pszenicy ozimej (tak samo w pszenżycie) uprawianej intensywnie w fazie początków krzewienia do końca krzewienia stanowi 50–70% roślin z pierwszymi objawami choroby (BBCH 21–29), w fazie strzelania w źdźbło (BBCH 30–39) gdy przynajmniej 10% źdźbeł wykazuje pierwsze objawy porażenia, a w fazie kłoszenia (BBCH 51–59), gdy pierwsze objawy występują już na liściu flagowym, podflagowym lub kłosie. Ten próg w fazie krzewienia jest nieracjonalny, bo w intensywnej technologii produkcji nie można pozwolić mączniakowi na swobodny rozwój na 70% blaszek liściowych. Dlatego wielu naukowców twierdzi, że ten próg szkodliwości w pszenicy i pszenżycie trzeba ponownie przebadać i zweryfikować.
Na jęczmieniu ozimym jesienią progiem szkodliwości jest, jeżeli na dolnych liściach roślin pojawiają się objawy choroby (BBCH 21–29), a w jarym i ozimym od fazy krzewienia (BBCH 20) do fazy kłoszenia (BBCH 51), gdy objawy chorobowe pojawią się już na górnych liściach, a liczba porażonych źdźbeł wynosi co najmniej 10%.
Na życie w okresie strzelania w źdźbło (BBCH 30) lub na początku kłoszenia (BBCH 51) progowa szkodliwość jest, gdy objawy wystąpią na liściu podflagowym, a odsetek porażonych źdźbeł wynosi ponad 20%.
Na owsie pod koniec krzewienia (BBCH 29) progiem szkodliwości mączniaka są wyraźne objawy porażenia na 15–20% źdźbeł, a w okresie strzelania w źdźbło (BBCH 30) do fazy ukazywania się wiech (BBCH 49), gdy choroba zaczyna opanowywać trzeci liść przechodząc na liść podflagowy.
