Na włókno surowe składają się składniki ścian komórkowych rośliny, takie jak celuloza, hemiceluloza czy pektyny. Włókno jest znacznie gorzej trawione, przy czym ich rozkładem u przeżuwaczy zajmują się mikroorganizmy bytujące w przedżołądkach.
r e k l a m a
To zależy od terminu zbioru
Strawność włókna z kiszonek z kukurydzy waha się od 30 do 50%. To dość duża rozpiętość, a wszystko przez ligninę będącą składnikiem włókna surowego, choć z chemicznego punktu widzenia nie jest ona węglowodanem. Jednak w paszy występuje w naturalnym kompleksie z celulozą i jest razem z nią oznaczana. Lignina nie jest trawiona w przewodzie pokarmowym przeżuwaczy. Niestety, podczas wzrostu rośliny zwiększa się ilość ligniny, co negatywnie wpływa na strawność wszystkich składników pokarmowych zawartych w paszy.
W żywieniu krów mlecznych kluczowym parametrem kiszonki obok odpowiednio wysokiej koncentracji strawnej energii jest właśnie jakość i strawność włókna. Zawartość włókna w kiszonce z kukurydzy uzależniona jest od fazy wegetacji rośliny przy zbiorze oraz właściwości genetycznych danego mieszańca. Kukurydza w pierwszej połowie wegetacji wytwarza bogate we włókno łodygi, liście i rdzenie kolb. Dopiero później tworzy się ziarno, które zawiera łatwo strawne węglowodany, głównie skrobię. Powoduje to zmianę struktury rośliny, gdyż wzrasta w niej udział kolby z ziarniakami, a proporcjonalnie zmniejsza się udział części wegetatywnych.
Z każdym dniem wzrostu rośliny obserwuje się drewnienie jej części zielonych (wegetatywnych). Prowadzi to do systematycznego wzrostu ilości ligniny w łodydze i liściach, a tym samym obniżania strawności masy organicznej. Jednak występujący przyrost skrobi w ziarniakach jest większy niż wzrost zawartości włókna w częściach wegetatywnych rośliny. Stąd w trakcie dojrzewania kukurydzy następuje zwiększenie zawartości łatwo strawnych węglowodanów przy spadku zawartości trudno strawnego włókna, co pozytywnie wpływa na wartość energetyczną tej paszy. Dlatego nie należy spieszyć się ze zbiorem kukurydzy na kiszonkę. Najlepiej dokonać tego przy dojrzałości woskowej ziarna, gdy zawartość suchej masy waha się od 30 do 35%.
Mieszańce z rozluźnioną ligniną
Wszystkie firmy zajmujące się hodowlą kukurydzy prowadzą badania w kierunku uzyskania mieszańców o niskiej zawartości ligniny. O różnych programach firm hodowlanych w kierunku poprawy strawności kiszonek z kukurydzy pisaliśmy wielokrotnie. Linie takich odmian o podwyższonej strawności ma praktycznie każda firma i stara się takie odmiany wyróżniać spośród innych kiszonkowych. Takie odmiany charakteryzują się wysoką zawartością suchej masy przy zbiorze, lepszą strawnością ścian komórkowych, co gwarantuje dużą zawartość energii w paszy, wysokim plonem suchej masy i energii, wczesnym dojrzewaniem kolb, co zapewnia elastyczność zbioru oraz wysoką zawartością cukru, co wpływa na smakowitość paszy i zwiększa jej pobranie.
Selekcja odmian o strawniejszym włóknie wynikająca ze specyficznego układu lignin jest ważna i przynosi efekty. Podobne efekty w sezonach suchych może dać wybór odmian lepiej gospodarujących wodą i odpornych na suszę. Genetyka odmian jest niezwykle ważna dla końcowej jakości i strawności kiszonek, ale pamiętajmy też, że mamy na to olbrzymi wpływ na etapie agrotechniki, na etapie sporządzania kiszonek (odpowiednia faza zbioru i struktura sieczki) i na etapie przygotowywania TMR (dodatki rozluźniające ligniny).
Przed zakupem materiału siewnego kukurydzy na kiszonkę warto pytać o strawność. Mieszańce charakteryzujące się wysoką strawnością mają w ofercie czołowi hodowcy kukurydzy. Są to mieszańce o niskiej zawartości ligniny i charakteryzują się m.in. większą ilością suchej masy przy zbiorze, lepszą strawnością ścian komórkowych, wysokim plonem suchej masy i energii, wczesnym dojrzewaniem kolb, wysoką zawartością cukru.
A jak hodowcy tworzą linie mieszańców kukurydzy wyróżniające się wysoką strawnością? Przez żmudną selekcję i badania i ocenę struktury lignin. Bo lignina mimo że sama nie jest trawiona jest kluczowa dla strawności włókna. Kluczowy jest w ocenie sposób lignifikacji ścian komórkowych z hemicelulozą i celulozą. Poszukiwany jest m.in. odpowiedni typ lignifikacji z rozluźnionymi kręgami ligniny. Dzięki temu hemiceluloza i celuloza mogą być trawione w znacznie większym stopniu.
