pomorskie
Najważniejszym krajem pod względem udziału produkcji kukurydzy są Stany Zjednoczone, które odpowiadają za 36% produkcji, drugie miejsce zajmują Chiny 23% a trzecie Brazylia 7%. W Unii Europejskiej jest 6% światowej produkcji kukurydzy. W Polsce w 2021 r. zasiano rekordowo dużo kukurydzy. Według różnych szacunków 1,6–1,8 mln ha. Tylko około 600 tys. ha stanowiła kukurydza kiszonkowa.
r e k l a m a
Roślina uniwersalna
W województwie pomorskim z powodu chłodniejszego klimatu kukurydza nie jest masowo wykorzystywana w płodozmianie. Gospodarstwa specjalizujące się w produkcji mleka korzystają z odmian kiszonkarskich. Uprawa kukurydzy na ziarno jest rzadziej stosowana. Według danych ARiMR w województwie pomorskim w 2021 r. zasiano jej ogółem 42 750 ha. Dla porównania w sąsiednim województwie kujawsko-pomorskim kukurydzą obsiano 202 397 ha.
Pomorscy rolnicy chcą rozwijać produkcję kukurydzy nie tylko na kiszonkę. Pod koniec stycznia w pomorskim ODR w Starym Polu została zorganizowana hybrydowa konferencja (online), jak i stacjonarna „Nowoczesne rozwiązania w produkcji kukurydzy cukrowej, ziarnowej i pastewnej”. Podczas konferencji została przedstawiona oferta odmianowa różnych firm, technologie ochrony oraz nawożenia. Omówione zostały również praktyczne aspekty uprawy kukurydzy do różnych kierunków użytkowania, w tym miejsce tego gatunku w zmianowaniu, nawożeniu oraz sposobach ochrony kukurydzy w zależności od typu użytkowego.
– Kukurydza jest rośliną, którą można uprawiać w monokulturze bez strat plonu. Zmianowanie innymi gatunkami może zwiększyć plon poprzez zminimalizowanie występowania chorób, szkodników i typowych dla monokultur chwastów. Rośliny bobowate jako przedplon powodują zmniejszenie nawożenia azotem kukurydzy. Nawożenie organiczne obornikiem lub gnojowicą powoduje odżywienie roślin składnikami pokarmowymi i jednoczesne zwiększenie zawartości materii organicznej w glebie. Zboża są gorszym przedplonem, choć kukurydza jest dobrym przerywnikiem monokultury tradycyjnych zbóż. W Polsce około 20% kukurydzy uprawiane jest w monokulturze. Kukurydza jest rośliną uniwersalną – mówił w Starym Polu dr inż. Roman Warzecha z Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin PIB w Radzikowie.
Zboża jako przedplon dla kukurydzy powodują pogorszenie się właściwości fizykochemicznych gleby. Pozostawiają po sobie niewiele resztek pożniwnych i mogą przyczyniać się do wzrostu poziomu zachwaszczenia. W praktyce są jednak najczęstszym przedplonem dla kukurydzy. To dlatego bardzo skuteczne i korzystne jest stosowanie nawożenia organicznego, które jest późniejszym źródłem składników odżywczych w glebie.
Czynniki plonowania
W porównaniu z innymi rolniczymi roślinami uprawnymi kukurydza najlepiej i najbardziej efektywnie przetwarza promienie słoneczne. Jest rośliną typu C4 z większą efektywnością słoneczną w porównaniu do roślin strefy umiarkowanej typu C3, którymi są typowe zboża, buraki, ziemniaki, rzepak i warzywa. Optymalna temperatura wzrostu kukurydzy to 21–27 st. C. Dopiero powyżej 32 st. C. roślina wzrasta wolniej a plon ulega zmniejszeniu. Kiedy wysokie temperatury występują w długim okresie i nie występują opady, liście kukurydzy zwijają się w charakterystyczne trąbki, ograniczając skutki promieniowania słonecznego.
– Plon kukurydzy zależy od trzech czynników. Na dwa z nich bezpośredni wpływ ma rolnik. To plantator decyduje o wyborze odmiany i zabiegach uprawowych. Ta pierwsza decyduje o 30% późniejszego polonu. Z kolei dobór zabiegów i technologii uprawy wpływa na 40% późniejszych zbiorów ziarna. Warunki klimatyczne też są istotne, ale ich wpływ na plon to 30% – mówił dr inż. Roman Warzecha.
To rolnik decyduje więc o wczesności odmiany, typie mieszańca oraz ziarna, jej odporności na wyleganie, odporności na suszę i charakterystyce rozwoju początkowego. Zimna wiosna i późniejsze w wielu rejonach kraju intensywne opady deszczu spowodowały, że wczesne siewy w ub.r. zawodziły. Odpowiedni wybór odmiany oraz terminu siewu pozwala zredukować szkodliwe działanie między innymi niskich temperatur w początkowym okresie wegetacji. Niestety, rolnik nie ma żadnego wpływu na bezpośredni przebieg pogody.
r e k l a m a
Za głęboko, za gęsto
– Główne błędy w agrotechnice kukurydzy to uprawa głębiej niż 6 cm, późny siew po 1 maja, gęstość siewu ponad 95 tys. nasiona na ha, zbyt duża prędkość robocza siewnika. Obecnie na rynku są nowoczesne odmiany, które mają pewną odporność na niskie temperatury występujące w okresie siewów. Starsze odmiany potrzebowały temperatury 10 st. C, aby rozpocząć proces kiełkowania. Obecne odmiany mogą kiełkować przy temperaturze 6–8 st. C. Wskazówką do wykonania siewu kukurydzy może być zakwitnięcie mniszka lekarskiego – radził dr inż. Warzecha.
Nawożenie kukurydzy uzależnione jest od zasobności gleby i przedplonu. Przy ustalaniu dawek należy również uwzględnić oczekiwany plon ziarna bądź zielonej masy na kiszonkę oraz częstotliwość stosowania nawożenia organicznego.
– Wytworzenie jednej tony ziarna z odpowiednią ilością słomy wymaga 25 kg azotu, 30 kg potasu, 12 kg fosforu, 10 kg magnezu i 4 kg siarki. Do wytworzenia zaś dwóch ton suchej masy kiszonki potrzeba 30 kg azotu, 18 kg fosforu, 35 kg potasu i 5 kg siarki. W zależności od zasobności gleby zaleca się stosować nawożenie na 1 ha w ilości 120–160 kg azotu, 80–120 kg fosforu i 140–180 kg potasu – wymieniał dr inż. Warzecha.
W rejonach północnych i północno-wschodnich kraju ze względu na krótki okres wegetacji polecane są odmiany bardzo wczesne i wczesne. W Krajowym rejestrze odmian zarejestrowane są mieszańce kukurydzy o FAO od 190 do 320. Mieszańce o liczbie FAO do 230 są rejestrowane jako wczesne, FAO 240–250 klasyfikuje się jako średnio wczesne a o liczbie 260–300 średnio późne. W połowie lutego br. w KR znajdowało się 238 odmian kukurydzy, z czego 135 to odmiany ziarnowe, 92 kiszonkowe i 11 ogólnoużytkowych.
– Zjawisko heterozji można na użytek praktycznej hodowli i nasiennictwa określić jako efekt bujności pierwszego pokolenia mieszańca uzyskanego ze skrzyżowania celowo dobranych form rodzicielskich. Te celowo dobrane formy rodzicielskie to nic innego jak formuła mieszańca, która uzyskała dobre wyniki oceny gospodarczej, a jego komponenty rodzicielskie zostały wprowadzone pod kątem przydatności nasiennej. Produkcja nasienna jest zwieńczeniem całego procesu hodowli odmiany mieszańcowej – tłumaczył dr inż. Warzecha.
