W Polsce udział gleb kwaśnych i bardzo kwaśnych nadal przekracza średnio 50% powierzchni użytków rolnych, są jednak obszary, gdzie jest on znacznie większy i dochodzi do nawet 80%. Skutki tak dużego zakwaszenia gleb rozpatruje się głównie biorąc pod uwagę tylko straty wynikające z obniżenia plonów. Jednak zakwaszenie gleb jest bardzo niebezpieczne także z punktu widzenia ich chemicznej degradacji.
r e k l a m a
Bardzo dobra rozpuszczalność
Do wapnowania gleby możemy użyć różnych rodzajów wapna: tlenkowego, węglanowego lub dolomitowego, które różnią się oddziaływaniem na glebę. Złoża wapieni i margli, dolomitów i kredy są oczywiście podstawowym źródłem wapna wykorzystywanego na cele rolnicze. Efektywność tych nawozów określają takie cechy fizyczne i chemiczne jak: wiek skały, zwięzłość i miękkość skały, forma i wielkość cząsteczek, aktywność i reaktywność chemiczna oraz skład chemiczny i wartość neutralizacji.
W zależności od gatunku gleby, preferencji odczynowych roślin i stopnia zakwaszenia gleb należy wybrać określony rodzaj wapna, gdyż od tego zależy skuteczność i szybkość odkwaszania, a więc efektywność odkwaszenia wapnowania. Na przykład skały wytworzone w młodszych epokach geologicznych, czyli na przykład kreda, są miękkie, gąbczaste i porowate.
Właśnie te cechy zapewniają dużą rozpuszczalność w roztworze glebowym oraz szybkie działanie odkwaszające. Dodatkowo mała gęstość kredy i niewielka wytrzymałość na ściskanie, wskazuje, iż wytwarzane z tej skały nawozy charakteryzują się dobrą rozpuszczalnością w roztworze glebowym ze względu na dużą zdolność pochłaniania wody (tzw. nasiąkliwość).
Niespotykane właściwości odkwaszające
W ostatnich latach coraz bardziej popularna staje się kreda. Główną zaletą odkwaszania kredą jest szybka zmiana odczynu gleby, większa przyswajalność fosforu, potasu, magnezu, wapnia oraz poprawa także przyswajalności mikroelementów przez rośliny uprawne. Przypomnę, że optymalne pH gleby dla większości roślin jest lekko kwaśne, zbliżone do obojętnego, pomiędzy 6,0 a 7,0, gdyż w tym zakresie zrównoważona jest dostępność wszystkich składników pokarmowych dla roślin uprawnych. Ten zakres pH jest również idealny dla rozwoju dżdżownic oraz innych mikroorganizmów organizmów żyjących w glebie. Wapnowanie gleby zakwaszonej ma zatem doprowadzić pH gleby do optymalnego poziomu oraz poprawić także strukturę gleby.
Genetycznie złoża kredy występujące w Polsce dzielimy na dwa rozdaje: złoża kredy piszącej (rejon Mielnika nad Bugiem i Kornicy) i złoża kredy jeziornej (północna i półnicno-zachodnia Polska). Kreda jest odmianą wapieni dość czystych, niezawierających wielu domieszek. Jej podstawowym składnikiem jest kalcyt (CaCO3). Zbudowana jest głównie z mikroskopowych skorupek kokolitów i otwornic oraz bardzo drobnoziarnistego mikrytu. Inne skamieniałości (np. igły gąbek, małże, belemnity) występują podrzędnie. Jest to skała miękka, biała, porowata. Cząsteczki kredy pozbawione są struktury krystalicznej i nie posiadają sieci uporządkowanych atomów lub cząsteczek, co powoduje, że kreda jest luźną, niescementowaną skałą. Te cechy wyróżniają ją spośród innych skał wapiennych i sprawiają, że kreda posiada niespotykane wśród innych nawozach wapniowych działanie odkwaszające.
r e k l a m a
Jak działa w glebie?
Kreda bardzo szybko rozpuszcza się w glebie, zatem działanie odkwaszające tego nawozu jest bardzo szybkie, a jego efekt jest już zauważalny w pierwszym roku po zastosowaniu. Jednak należy pamiętać, że nawozy kredowe działają przez krótszy czas w porównaniu na przykład do dolomitów i po kilku latach wapnowanie należy powtórzyć. Kreda zawiera ok.95% CaCO3 oraz mikroelementy, także dość dużo potasu, co nie jest normą w innych nawozach wapniowych. Takich właściwości nie posiada żaden inny nawóz wapniowy. Jeśli rolnikowi zależy na długoterminowym utrzymaniu odczynu gleby i przeciwdziałaniu dalszemu obniżaniu się pH gleby, do wapnowania należy wybrać "starsze geologicznie" wapna dolomitowe. Mimo iż efekt ich działania będzie zauważany dopiero po 2–3 latach, to rezultat będzie utrzymywał się długo.
Ze względu na szybkość odkwaszania kreda polecana jest do wiosennego wapnowania gleb. Pamiętajmy, że mimo jej właściwości nie można jej mieszać w krótkim odstępie czasu z nawozami naturalnymi, gdyż nawozy te zawierają część azotu w formie amonowej, co prowadzi do strat tego pierwiastka do atmosfery. Na rynku mamy bogatą ofertę nawozów kredowych. Warta polecenia jest granulowana kreda standardowa o nazwie handlowej KREDA GRANULOWANA, Nawóz WE środek wapnujący G1 5a), czy też KREDCAL – Wapniak Rudkowski.
Według deklaracji producentów, kreda nawozowa podnosi pH gleby o około 1–1,5 w okresie od 3 do 12 miesięcy (w zależności od warunków wilgotnościowych i początkowego pH). Kredę stosuje się w dawkach uzależnionych od aktualnego odczynu gleby zgodnie z jej kategorią agronomiczną. Na glebach zakwaszonych, na których jednocześnie stwierdza się niską zawartość przyswajalnego magnezu zaleca się stosować wapno granulowane kredowe z magnezem.
