Toksoplazmoza – jedna z najczęstszych chorób pasożytniczych. Wielu z nas przekonanych jest pewnie, że chorobą tą można się zarazić od kota. Badania dowodzą jednak, że zdrowe i zadbane zwierzę nie stanowi zagrożenia.
Do zakażenia może dojść natomiast drogą pokarmową. Zagrożenie czai się w surowym i półsurowym mięsie lub zanieczyszczonej oocystami wodzie. Pierwotniak może znajdować się w ziemi lub piasku, na które został wydalony przez zakażone zwierzę. Jeśli ubrudzimy ręce tym piaskiem lub ziemią i nie umyjemy rąk, ryzyko zakażenia jest, niestety, spore.
Groźna dla ciężarnych
Zakazić się może także dziecko w łonie matki. Pierwotniak może przeniknąć do płodu poprzez łożysko. Im wyższa ciąża, tym ryzyko jest wyższe. W 38. tygodniu może wynosić nawet 80%.
Toksoplazmoza najczęściej przebiega bezobjawowo albo daje objawy podobne do grypy. U niektórych powiększą się węzły chłonne na szyi i potylicy.
Choroba ta jednak stanowi ogromne zagrożenie dla kobiet w ciąży i płodu. Pierwotniak może spowodować poronienie, przedwczesny poród, ale też sprawić, że rozwój płodu zostanie zahamowany albo też wywołać powikłania u noworodka czy niemowlęcia. Jeśli do zakażenia płodu dochodzi na początku ciąży, istnieje ryzyko wystąpienia u dziecka zapalenia siatkówki i naczyniówki oka, wodogłowia lub małogłowia. Jeśli płód zakazi się w późnej ciąży, u dziecka może pojawić się żółtaczka, powiększenie wątroby czy śledziony lub też zapalenie płuc. Jednak większość dzieci zakażonych poprzez łożysko nie wykazuje po porodzie żadnych objawów. Aczkolwiek istnieje ryzyko, że pojawią się one po kilku miesiącach, a nawet latach. Mogą przybrać postać padaczki, niedowidzenia, porażenia dziecięcego czy zaburzeń mowy. Z tych wszystkich powodów kobiety w ciąży podlegają obowiązkowym badaniom w kierunku toksoplazmozy.
IgM to za mało
Jeśli lekarz podejrzewa toksoplazmozę, należy wykonać badanie na obecność przeciwciał IgM, IgG oraz awidność przeciwciał IgG.
– Przeciwciała w klasie IgM pojawiają się jako pierwsze około tygodnia po zetknięciu z patogenem i znikają po około 4 miesiącach. W przypadku toksoplazmozy dodatni wynik przeciwciał IgM często można stwierdzić nawet 9 miesięcy do kilku lat po zarażeniu. Dlatego nie jest możliwe ustalenie momentu zarażenia i stwierdzenie, że choroba jest aktywna, jedynie na podstawie dodatniego wyniku badania przeciwciał IgM. Obecność przeciwciał IgG u osób z prawidłową odpornością czy ujemnym wynikiem IgM świadczy o przebytym w przeszłości zakażeniu. Przeciwciała klasy IgG pojawiają się po około 2 tygodniach od zarażenia, po 2–3 miesiącach ich stężenie osiąga maksimum, ale utrzymują się przez całe życie. Najczęściej są świadectwem przebytej choroby. Awidność przeciwciał IgG jest badaniem uzupełniającym diagnostykę, wykonywanym, aby w przypadku uzyskania wyniku dodatniego, stwierdzić, w jakiej zakażenie jest fazie. Jeśli jest niska, świadczy o ostrej fazie toksoplazmozy, jeśli wysoka – o późnej fazie zarażenia, od którego upłynęło co najmniej 12–16 tygodni – mówi Agata Strukow z ALAB Laboratoria.
Idealnie byłoby wykonać takie badanie przed zajściem w ciążę. A jeśli to się nie stało, należy zrobić badanie jak najszybciej. Wynik ujemny nie zwalnia z kolejnych badań. Drugie wykonuje się około 24. tygodnia, a trzecie – 2 tygodnie przed porodem.
Jak zapobiegać?
– Przebycie toksoplazmozy daje odporność na całe życie. Osoby z dodatnim wynikiem przeciwciał w klasie IgG oraz ujemnym w klasie IgM mają długotrwałą pamięć immunologiczną, a powtórne zakażenie nie jest możliwe. Osoby, które zakażenia nie przechodziły – zwłaszcza kobiety planujące ciążę i w czasie ciąży – powinny unikać surowego i półsurowego mięsa i jego przetworów oraz niepasteryzowanego mleka. Należy dokładnie myć warzywa i owoce przed spożyciem, myć ręce i narzędzia kuchenne, a do prac w ogrodzie i kontaktu z ziemią lub piaskiem używać rękawic – wyjaśnia Agata Strukow.
Karolina Kasperek
