Wnioski, podobnie jak przed rokiem, Agencja będzie przyjmować drogą elektroniczną poprzez aplikację eWniosekPlus. Ze względu na to, że 15 maja przypada w niedzielę, wnioski będą przyjmowane do 16 maja.
Uzupełniająca płatność podstawowa
W przypadku płatności bezpośrednich jedyna istotna zmiana polega na dodaniu do rodzaju płatności uzupełniającej płatności podstawowej (UPP). Z taką płatnością rolnicy mieli już do czynienia do 2013 roku, ale wtedy oprócz płatności podstawowej do gruntów ornych była jeszcze płatność zwierzęca, która przysługiwała do TUZ. Teraz takiej płatności już nie będzie. Jeśli chodzi o TUZ, to UPP obejmie jedynie trawy na trwałych użytkach zielonych przeznaczone na susz paszowy.
Wprowadzona w tym roku UPP dotyczy takich roślin uprawianych w plonie głównym, jak:
zboża;
rośliny oleiste – rzepak, rzepik, słonecznik i soja;
rośliny wysokobiałkowe – bób, bobik, łubin słodki i groch siewny;
rośliny strączkowe – wyka siewna, soczewica jadalna i ciecierzyca pospolita;
rośliny strączkowe pastewne;
len włóknisty i oleisty;
konopie włókniste;
rośliny motylkowate drobnonasienne;
rośliny okopowe pastewne, z wyłączeniem ziemniaków pastewnych;
mieszanki roślin motylkowatych drobnonasiennych z trawami na gruntach rolnych innych niż trwałe użytki zielone.
Warto zwrócić uwagę, iż w wykazie zamieszczonym powyżej nie znalazły się ani buraki cukrowe, ani też ziemniaki. Oznacza to, że grunty, na których rolnik posieje buraki cukrowe oraz zasadzi ziemniaki, również pastewne, będą wyłączone ze stosowania UPP.
Ponadto do zbóż oraz roślin: oleistych, wysokobiałkowych, strączkowych, strączkowych pastewnych i motylkowatych drobnonasiennych ma przysługiwać UPP – także, jeśli będą uprawiane w formie mieszanek. Uzupełniająca płatność podstawowa może być też przyznana do powierzchni gruntów ornych, na których nie jest prowadzona uprawa. Tę możliwość przewiduje się, jeżeli:
na gruntach rolnik zastosował tzw. zielony nawóz;
gdy roślinność została przyorana lub wprowadzona do gleby na skutek zastosowania innego zabiegu mechanicznego w terminie do 31 sierpnia;
uprawa nie jest prowadzona dłużej niż rok.
W załączniku 4 do rozporządzenia zmieniającego rozporządzenie w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania płatności bezpośrednich i płatności niezwiązanej do tytoniu wskazano rośliny, do których również przysługuje UPP, pod warunkiem że zostały objęte oceną polową.
Wstępnie założono, iż UPP obejmie powierzchnię około 1,1 mln ha. W związku z tym, iż na tę płatność zarezerwowano 400 mln zł, z jej tytułu rolnicy otrzymają nie więcej niż 40 zł. Ta płatność będzie realizowana z budżetu krajowego.
Rolno-środowiskowe na pięć lat i dwa lata
Pomimo że ten rok jest ostatnim, w którym rolnicy składają wnioski jeszcze w ramach starej WPR, niektóre działania rolno-środowiskowo-klimatyczne, których rolnicy podejmą się w tym roku, będą zobowiązaniami wieloletnimi.
Pięcioletnimi zobowiązanymi pozostaną pakiety „Rolnictwo zrównoważone” oraz „Cenne siedliska poza obszarami Natura 2000” i „Cenne siedliska i zagrożone gatunki ptaków na obszarach Natura 2000”. W trzecim wymienionym pakiecie warianty ptasie, tj. 4.8.–4.11., będą mogły być realizowane nie tylko na działkach rolnych położonych na wyznaczonych obszarach specjalnej ochrony ptaków (OSO), ale na całych obszarach Natura 2000.
Z kolei takie pakiety, jak: „Ochrona gleb i wód”, „Zachowanie sadów tradycyjnych odmian drzew owocowych”, „Zachowanie zagrożonych zasobów genetycznych roślin w rolnictwie” i „Zachowanie zagrożonych zasobów genetycznych zwierząt w rolnictwie”, będą mogły być podejmowane przez rolników na dwa lata.
Przy czym do katalogu ras wspieranych w ramach pakietu „Zachowanie zasobów genetycznych zwierząt w rolnictwie” dodano polską owcę górską i białogłową owcę mięsną oraz kozę kazimierzowską i sandomierską. W przypadku owiec wymagana minimalna liczebność owiec matek dla tych ras wynosi co najmniej 15 sztuk, a kóz 3 sztuki. Zmiany dotyczą nowych zobowiązań.
Ponadto w pakietach „Rolnictwo zrównoważone” oraz „Ochrona gleb i wód” zniesiono zakaz mulczowania międzyplonów. Uznano, że mulczowanie (ścięcie, rozdrobnienie i pozostawienie na polu masy roślinnej jako okrywy ochronnej, bez naruszania struktury gleby) wykonane późną jesienią zapewnia ochronę i wzbogacenie gleby. Oznacza to, iż w obu pakietach zakaz wznawiania na międzyplonach zabiegów agrotechnicznych przed dniem odpowiednio 15 lutego i 1 marca nie będzie dotyczył mulczowania. Ta zmiana ma zastosowanie również do zobowiązań rolno-środowiskowo-klimatycznych w ramach tych dwóch pakietów podjętych wcześniej i kontynuowanych w tym roku.
Nowe roczne zobowiązania
W tym roku do znanych już rolnikom pakietów dołączono dwa nowe: pakiet 8. „Ekstensywne użytkowanie łąk i pastwisk” oraz pakiet 9. „Retencjonowanie wody”. Pierwszy będzie mógł być realizowany na obszarach poza Natura 2000. Ma być łatwiejszy dla rolników niż obecny pakiet 5., który dotyczy cennych siedlisk poza obszarami Natura 2000. Oba pakiety są zobowiązaniami rocznymi. Te dwa nowe pakiety są pewnym wstępem do ekoschematów zaplanowanych w Krajowym Planie Strategicznym, który będzie realizowany od przyszłego roku. Zaplanowano w nim bowiem bardzo podobne ekoschematy. W przypadku pakietu 8. stawka dopłaty ma być taka sama, a pakietu 9. – o 20 zł/ ha wyższa.
Dopłata za TUZ będący w ekstensywnym użytkowaniu kośnym, kośno-pastwiskowym, pastwiskowym albo naprzemiennym wyniesie 838 zł/ha. Ta płatność będzie zmniejszana w zależności od powierzchni deklarowanej do płatności według schematu. Pełna stawka będzie przysługiwała do 50 ha. Za powierzchnię powyżej 50 i do 100 ha rolnik otrzyma 75% stawki podstawowej, a za większą 60% stawki.
Do tego pakietu mogą przystąpić rolnicy, którzy posiadają zwierzęta (bydła domowe, bawoły domowe, kozy, owce i konie). Co najmniej 1 sztukę któregoś z wymienionych zwierząt trzeba posiadać w okresie od 15 marca do 30 września. Pod uwagę brane są zarejestrowane sztuki.
Na ekstensywnych TUZ nie można stosować komunalnych osadów ściekowych oraz środków ochrony roślin (chyba że miejscowo). Łąk i pastwisk nie wolno przeorywać, włókować i bronować. Zakaz ten na obszarach nizinnych obowiązuje między 1 kwietnia a 1 września, natomiast na obszarach wyżynnych i górskich od 15 kwietnia do 1 września. Dozwolone jest nawożenie TUZ azotem, ale w dawce nie większej niż 60 kg/ha na rok.
W przypadku TUZ kośnego należy wykonać dwa pokosy w roku między 1 czerwca a 30 września. Skoszoną biomasę trzeba usunąć w terminie do 2 tygodni albo ułożyć w pryzmy (pryzmy balotowe, stogi lub brogi). W przypadku ułożenia biomasy w pryzmy powinna ona zostać usunięta z działki rolnej nie później niż do 1 marca 2023 roku. W sytuacji gdy obszar zgłoszony do płatności jest większy niż 1 ha, 5–10% jego powierzchni w obydwu pokosach pozostawia się nieskoszone.
Przy użytkowaniu kośno-pastwiskowym wystarczy, że rolnik skosi TUZ raz w roku. Musi to zrobić w tym samym przedziale terminowym jak przy użytkowaniu kośnym. Wymogi dotyczące terminu koszenia, zebrania i usunięcia skoszonej biomasy oraz pozostawienia nieskoszonego fragmentu działki są również takie same. Na obszarach nizinnych zwierzęta wypasa się od 1 maja do 15 października, a położonych wyżej od 20 maja do 1 października. W tym użytkowaniu obsada DJP wynosi od 0,3 DJP/ha do 1,5 DJP/ha TUZ.
Z kolei przy użytkowaniu pastwiskowym obsada powinna wynieść nie mniej niż 0,5 DJP/ha i nie więcej niż 2 DJP/ha. Zwierzęta mają przebywać na pastwisku podobnie jak w systemie kośno-pastwiskowym – od początku maja do połowy października. Rolnik zobowiązuje się tutaj do wykaszania niedojadów raz w roku nie później niż 31 października.
Ponad 200 zł za wodę na polu
W ramach pakietu „Retencjonowanie wody” płatność, tj. 260 zł/ ha, będzie przyznawana do gruntów, na których wystąpiło zalanie lub podtopienie. To, czy ono wystąpiło, potwierdzi ARiMR na podstawie danych z IUNiG i uzyskiwanych z wykorzystaniem monitoringu satelitarnego. Z tej płatności będą mogli skorzystać jednak tylko rolnicy posiadający grunty, na których realizują zobowiązania z pakietu 4. („Cenne siedliska na obszarach Natura 2000”) i pakietu 5. („Cenne siedliska poza obszarem Natura 2000”), wyłączając warianty 4.3. i 5.3. (czyli murawy), lub pakietu 8. („Ekstensywne użytkowanie łąk i pastwisk”).
We wniosku rolnik nie będzie deklarował działek rolnych objętych zobowiązaniem (ponieważ na tym etapie nie wie, jakie działki i czy w ogóle mu zaleje), a tylko chęć przystąpienia do tego pakietu.
Zalanie lub podtopienie nastąpi wtedy, gdy wysycenie profilu glebowego wodą będzie na poziomie przynajmniej 80% przez co najmniej 12 następujących po sobie dni w okresie od 1 maja do 30 września.
Zmiany w dobrostanowych
Kilka istotnych zmian przewidziano także w płatnościach dobrostanowych. Główna zmiana polega na tym, iż jeśli rolnik realizuje wariant dotyczący zwiększenia powierzchni bytowej, to spełni on warunki utrzymania zwierząt również wtedy, gdy zwierzęta nieobjęte dodatkowymi wymogami spełnią minimalne warunki utrzymywania w pomieszczeniach, w których są utrzymywane (niekoniecznie muszą być to budynki). Tym samym więcej rolników będzie miało możliwość skorzystania z tego rodzaju płatności.
Ze względu na to, że decyzje w sprawie o przyznanie płatności dobrostanowych za 2021 rok będą wydawane dopiero po dniu zakończenia realizacji wymogów, czyli po 14 marca 2022 roku, ta zmiana obejmie też tych rolników, którym nie zakończono procedury przyznawania płatności przed 15 marca br.
Następna zmiana dotyczy krów w typie użytkowym kombinowanym i polega na doprecyzowaniu terminów na wprowadzenie odpowiednich zmian w systemie rejestracji i identyfikcji zwierząt.Dotychczas rolnik posiadający krowy w typie użytkowym kombinowanym, przystępując do realizacji pakietu dotyczącego dobrostanu krów, musiał zmienić ich typ użytkownia na typ mleczny lub mięsny lub doprecyzować kierunek ich użytkowania (czy jest on mleczny, czy mięsny). Zmiany takie mogły być dokonywane nie później niż przed upływem 25 dni od dnia, w którym upływa termin składania wniosków o przyznanie płatności bezpośrednich, a w odniesieniu do zwierząt nabytych w trakcie okresu realizacji wymogów – w dniu zgłoszenia zdarzenia.
W tegorocznym naborze ten przepis dotyczy również bydła w typie użytkowym kombinowanym, które zostanie objęte wymogami wariantu w trakcie jego realizacji. (np. jałówek, które stają się krową), w tym zwierząt nabytych w tym okresie. W odniesieniu do tych zwierząt zmianę typu użytkowego lub kierunku użytkowania należy przeprowadzić przed upływem 7 dni od dnia objęcia tych zwierząt wymogami wariantu.
Jeśli rolnik nie dokona powyższych zmian przed upływem 25 dni od dnia, w którym upływa termin składania wniosków o przyznanie płatności bezpośrednich, a w przypadku zwierząt objęte wymogami wariantu w trakcie jego realizacji przed upływem 7 dni od dnia objęcia wymogami wariantu, płatność do tych krów, pomimo że będą one objęte wymogami, nie będzie przyznawana.
Przypominamy, iż w wariancie dotyczącym dobrostanu krów mlecznych stawka płatności jest uzależniona od liczby krów mlecznych. Pełna stawka jest przewidziana do 100 sztuk.
Magdalena Szymańska
