Jakie konkretnie badania są prowadzone w Klinice Chorób Roślin? Placówka działająca od 2011 roku jest jedyną w Polsce świadczącą usługi z zakresu identyfikacji patogenów wywołujących choroby wirusowe, bakteryjne i grzybowe z zastosowaniem metody biologicznej, serologicznej i molekularnej.
r e k l a m a
Najwięcej badań zbóż i rzepaku
Działalność Kliniki Chorób Roślin skupia się przede wszystkim na diagnostyce chorób rzepaku, zbóż i warzyw powodowanych przez wirusy. W ostatnich latach wysiłki Kliniki koncentrują się także na diagnostyce chorób bakteryjnych i grzybowych roślin uprawnych, których wystąpienie zgłaszane jest coraz częściej przez producentów roślin ozdobnych, krzewów oraz ziół. Zapotrzebowanie na takie badania rośnie, a pandemia nie spowolniła działalności tej placówki. Przeciwnie; w roku 2021 przetestowano ponad 1500 próbek roślin przesłanych przez producentów rozsady, hodowców, firmy nasienne, gospodarstwa ogrodnicze, gospodarstwa rolne, inspektorów oraz osoby prywatne. Co badano najczęściej?
– Ponad połowa z przebadanych próbek roślin to nowe odmiany i rody rzepaku, które testowane są pod kątem tolerancji na wirusa żółtaczki rzepy (turnip yellows virus) oraz zboża ozime badane pod kątem występowania wirusa żółtej karłowatości jęczmienia (barley yellow dwarf virus) – wyjaśnia prof. dr hab. Natasza Borodynko-Filas, kierownik Kliniki Chorób Roślin i Banku Patogenów.
Badania przeprowadzone na pozostałych próbkach roślin dotyczyły identyfikacji przede wszystkim fitopatogenicznych grzybów, wirusów oraz bakterii. Jak zauważa prof. dr hab. Natasza Borodynko-Filas, w ostatnich latach można zaobserwować pewne zmiany w strukturze zlecanych badań. Coraz częściej dotyczą one również występowania nicieni, zarówno przed rozpoczęciem sezonu wegetacyjnego, jak i w czasie jego trwania. Wyraźnie wzrasta zainteresowanie identyfikacją grzybów porażających rośliny rolnicze oraz ozdobne. A większość badanych próbek pochodzi z upraw pod osłonami.
Wsparcie hodowli odpornościowej
Klinika Chorób Roślin stale współpracuje z instytucjami zewnętrznymi, realizując wspólne projekty lub prowadząc badania dotyczące identyfikacji konkretnych patogenów. Najważniejsze badania w 2021 roku realizowane były we współpracy z Instytutem Hodowli i Aklimatyzacji Roślin – PIB, który zajmuje się hodowlą nowych odmian rzepaku odpornych na wirusy. To także współpraca z Instytutem Ogrodnictwa – PIB, któremu badania wykonane w Klinice służą poszukiwaniu odporności na wirusa brązowej plamistości pomidora w dzikich formach pomidora. Klinika współpracuje także ze Szkołą Główną Gospodarstwa Wiejskiego w zakresie poszukiwania odporności roślin dyniowatych na wybrane wirusy.
W 2021 roku Klinika, we współpracy z Krajową Spółką Cukrową S.A., wykonywała również analizy buraków cukrowych pod kątem występowania bakterii fitopatogenicznych ograniczających poziom cukru w korzeniach buraka cukrowego. Z kolei w kooperacji z Philip Morris Polska S.A. oraz mniejszymi producentami tytoniu, oceniano zdrowotność suszu tytoniowego przeznaczonego na eksport w celu uzyskania obowiązkowego certyfikatu zdrowotności.
– To oczywiście nie wszystkie typy badań, jakie prowadzone są w Klinice Chorób Roślin. W 2021 roku przetestowaliśmy kilkadziesiąt roślin zbóż ozimych pod kątem występowania wirusów przenoszonych przez mszyce i skoczki, a także partie nasion cukinii i patisona pod kątem występowania trzech wirusów przenoszonych z nasionami roślin dyniowatych: wirusa żółtej mozaiki cukinii, wirusa mozaiki arbuza oraz wirusa mozaiki ogórka. Nasze analizy obejmowały również badanie partii nasion bobiku przygotowanego na eksport pod kątem występowania Ascochyta fabae – podsumowuje Kierownik Kliniki Chorób Roślin i Banku Patogenów.
r e k l a m a
Bank Patogenów dla zachowania bioróżnorodności
Przy Klinice Chorób Roślin działa Bank Patogenów, do którego pozyskiwane są nowe izolaty patogenicznych wirusów, grzybów i bakterii przechowywanych w celu zachowania bioróżnorodności populacji patogenów, na potrzeby opracowywania coraz skuteczniejszych metod diagnostycznych.
– Obecnie Kolekcja Mikroorganizmów Patogenicznych dla Roślin obejmuje ponad 2000 izolatów grzybów i około 200 izolatów bakterii, sprawców chorób roślin uprawnych w Polsce. Kolekcja jest stale rozbudowywana, a patogeny często udostępniamy innym instytucjom do celów badawczych, porównawczych lub edukacyjnych – mówi prof. dr hab. Natasza Borodynko-Filas.
Agfrofagi, jak często piszemy, w wyniku ocieplenia się klimatu zmieniają biologię rozwoju. Szybko dostosowują się do zmian środowiska, uodparniają się na środki ochrony roślin, tworzą nowe rasy, przełamują genetyczną odporność roślin. Dlatego działalność Kliniki Chorób Roślin i Banku Patogenów jest niezwykle istotna. Można tam wykonać badania próbek roślin, ale też zachęcam rolników do odwiedzenia strony internetowej Kliniki (https://kchr.pl), na której można sporo dowiedzieć się o biologii chorób, jak też przyjrzeć się dobrej jakości zdjęciom objawów różnych chorób. Natomiast wykaz patogenów przechowywanych w Kolekcji jest dostępny na stronie http://bankpat.expertus.com.pl/search/
