Każdy gatunek zboża jarego w różnych konfiguracjach można uprawiać w mieszankach. Skład mieszanki powinien wynikać z tego, jakie przeznaczenie będzie miał uzyskany plon (pasza dla bydła, trzody czy drobiu).
r e k l a m a
Plonują stabilniej niż w czystym siewie
Uprawa mieszanek zbożowych pozwala uzyskać większy lub co najmniej taki sam plon ziarna, w porównaniu do średniego plonu komponentów mieszanki uprawianych w czystym siewie. Uprawę mieszanek uzasadnia też bardziej stabilne ich plonowanie na słabszych mozaikowatych stanowiskach oraz w sezonach z nasileniem presji chorób czy stresem suszy. Minusem uprawy mieszanki jest, że plon nadaje się tylko na paszę. Powodzenie ich uprawy zależy od wielu czynników, a przede wszystkim od dobrego dopasowania komponentów do gleby, od właściwych proporcji komponentów gatunkowych w mieszance i – co bardzo ważne – od wyboru odmian, bo nie wszystkie nadają się do uprawy w mieszankach.
Od tego właśnie zaczniemy – od odmian. Komponenty mieszanki zbożowej powinny być zbliżone pod względem długości okresu wegetacji i wymagań agrotechnicznych. Dążąc do uzyskania jak najlepszego wyrównania łanu mieszanki, powinniśmy wybierać odmiany jęczmienia o dużej wysokości roślin (bo jęczmień jest z natury niższy od pszenicy i owsa) i niskie odmiany pszenicy. Ważne w doborze jest wczesne dojrzewanie odmian pszenicy i owsa w stosunku do później dojrzewających odmian jęczmienia.
Które odmiany jęczmienia, pszenicy i owsa spełniają takie kryteria i są najlepsze do uprawy w mieszankach zbożowych? Ciągle prowadzi się w tym zakresie badania i doświadczenia. Na ich podstawie autorzy "Metodyki integrowanej ochrony mieszanek zbożowych" rekomendują odmiany znajdujące się na Listach Odmian Zalecanych, a z nich
odmiany pszenicy jarej: KWS Toridon, Tybalt, Arabella, Mandaryna, Trappe, Radocha, Łagwa, Harenda, Kamelia, Parabola, Monsun, Goplana, Kandela, Serenada i Nawra;
r e k l a m a
odmiany jęczmienia jarego: Ella, Iron, KWS Olof, Kucyk, Suweren, Podarek, Oberek, Rubinek, Olympic, KWS Irina, Skald, Basic, Skarb, Atico, Penguin, Radek, Nokia, Stratus, Nagradowicki i Gawrosz (nieoplewiony);
odmiany owsa: Arab, Amant, Bingo, Celer, Breton, Harnaś, Krezus, Kasztan, Nawigator, Komfort, Skorpion i Paskal (oplewione) oraz Siwek i Gniady (nieoplewione).
Zobacz także
W trzyskładnikowych dominujący ma być owies
Mamy odmiany i czas przeanalizować kolejny istotny czynnik decydujący o plonie mieszanki i przydatności ziarna w żywieniu zwierząt. To kompozycja mieszanki dopasowana do gleby i terminu siewu oraz optymalna norma wysiewu mieszanki. Te zasady są elastyczne, ale należy wiedzieć czym skutkuje np. zwiększenie w nich udziału owsa albo uzupełnienie kompozycji o trzeci gatunek. Kompendium zaleceń zawiera tabela z "Metodyki integrowanej ochrony mieszanek zbożowych", która uwzględnia wady i zalety poszczególnych komponentów, ich konkurencyjność oraz kompleks glebowy. Pamiętajmy komponując własną mieszankę, że gatunek bardziej agresywny zawsze dominuje i po zbiorze plonu udział ziarna tego gatunku może być znacznie większy niż oczekujemy.
Mieszanka powinna składać się z dwóch gatunków, a jeśli ma być to mieszanka złożona z trzech gatunków, minimalny udział każdego komponentu powinien wynosić 25%, a podstawą takiej mieszanki zawsze powinien być owies. Co najmniej jeden gatunek użyty w mieszance powinien mieć wymagania odpowiadające stanowisku, warunkom glebowym i wodnym. Na najsłabszych glebach, w gospodarstwach, gdzie zmianowanie jest wadliwe i występuje duży udział zbóż w strukturze zasiewów, ze względów fitosanitarnych w mieszance powinien występować owies w ilości co najmniej 35% mieszanki siewnej. Gatunek użyty w mieszance i najlepiej plonujący na danym stanowisku powinien stanowić minimum 50% jej składu, ale nie więcej niż 75%.
Na opóźniony siew dużo jęczmienia
Podobnie jak zboża jare w czystym siewie, również ich mieszanki powinny być wysiane jak najwcześniej. Nie zawsze jest to możliwe. W takiej sytuacji pamiętajmy, że mieszanki z dominacją owsa, pszenicy i pszenżyta nie nadają się na siew opóźniony. Trzeba wówczas postawić na jęczmień zmieniając udział komponentów. Do opóźnionego siewu najlepiej jest użyć mieszanki jęczmienia z owsem, przy czym udział jęczmienia powinien wynosić 60 do 75% (im późniejszy siew, tym więcej jęczmienia).
Oczywiście dla każdego rolnika liczy się stabilne, ale wysokie plonowanie. Najwyższe plony ziarna z hektara dać może mieszanka owsa z pszenżytem, pszenicy z pszenżytem i owsa z pszenicą. Natomiast najlepszą stabilnością plonowania w latach charakteryzują się w kolejności mieszanki jęczmienia z owsem, owsa z pszenżytem i jęczmienia z pszenicą.
Biorąc pod uwagę te dwa swoiste rankingi, mieszanką, która daje wysokie plony i charakteryzuje się zarazem stabilnością plonowania w latach jest owies z pszenżytem. Wadą tego połączenia jest najpóźniejszy ze wszystkich kombinacji termin zbioru. Więcej o wadach i zaletach komponentów mieszanek zbożowych, o możliwościach odchwaszczania mieszanek napiszemy w kolejnych wydaniach "Tygodnika Poradnika Rolniczego".
