XMam z sąsiadem w sądzie spór graniczny. Sprawa ciągnie się już długo, a sędzia jej nie kończy. Według mnie jest po stronie sąsiada. Chciałbym złożyć wniosek o wyłączenie sędziego. Na jaki przepis mogę się powołać?
YZgodnie z art. 48 Kodeksu postępowania cywilnego, sędzia jest wyłączony z mocy ustawy:
w sprawach, w których jest stroną lub pozostaje z jedną ze stron w takim stosunku prawnym, że wynik sprawy oddziałuje na jego prawa lub obowiązki;
w sprawach swego małżonka, krewnych lub powinowatych w linii prostej, krewnych bocznych do czwartego stopnia i powinowatych bocznych do drugiego stopnia;
w sprawach osób związanych z nim z tytułu przysposobienia, opieki lub kurateli;
w sprawach, w których był lub jest jeszcze pełnomocnikiem albo był radcą prawnym jednej ze stron;
w sprawach, w których w instancji niższej brał udział w wydaniu zaskarżonego orzeczenia, jak też w sprawach o ważność aktu prawnego z jego udziałem sporządzonego lub przez niego rozpoznanego oraz w sprawach, w których występował jako prokurator;
w sprawach o odszkodowanie z tytułu szkody wyrządzonej przez wydanie prawomocnego orzeczenia niezgodnego z prawem, jeżeli brał udział w wydaniu tego orzeczenia.
W myśl art. 49 k.p.c., niezależnie od przyczyn wymienionych w art. 48, sąd wyłącza sędziego na jego żądanie lub na wniosek strony, jeżeli istnieje okoliczność tego rodzaju, że mogłaby wywołać uzasadnioną wątpliwość co do bezstronności sędziego w danej sprawie. Za taką okoliczność nie uważa się wyrażenia przez sędziego poglądu co do prawa i faktów przy wyjaśnianiu stronom czynności sądu lub nakłanianiu do ugody.
Kodeks postępowania cywilnego nie zawiera przykładów okoliczności mogących wywołać uzasadnioną wątpliwość co do bezstronności sędziego w danej sprawie. Podlegają one więc badaniu przez sąd przy uwzględnieniu specyfiki danego przypadku. Za okoliczność uzasadniającą wątpliwości co do bezstronności należy na pewno uznać rodzaj emocjonalnego zaangażowania sędziego w odniesieniu do strony postępowania sądowego bądź jej przedstawiciela. Chodzi więc np. o przypadki, gdy rozpoznawana jest sprawa osoby zaprzyjaźnionej z danym sędzią lub przeciwnie – gdy osoba, z którą sędzia pozostaje w sporze, jest stroną procesu, w którym miałby on orzekać.
W orzecznictwie wskazuje się na przykłady relacji mogących ewentualnie uzasadniać wątpliwości co do bezstronności w konkretnej sprawie. Są to przyjaźń, nienawiść, więź rodzinna, powiązania majątkowe, gospodarcze, jak również ujawniona niechęć lub sympatia do strony albo faworyzowanie jednej ze stron kosztem drugiej. Jeżeli między Pana przeciwnikiem procesowym i sędzią nie zachodzą wyżej opisane relacje, trudno będzie uzasadnić wniosek o wyłączenie sędziego.
O możliwości wyłączenia sędziego nie decyduje bowiem samo przekonanie strony co do braku bezstronności sędziego. Wątpliwości te muszą być obiektywnie usprawiedliwione w okolicznościach danej sprawy. Ciężar uprawdopodobnienia wystąpienia takich okoliczności spoczywa na stronie wnoszącej o wyłączenie sędziego. Niewystarczające jest prezentowanie subiektywnych odczuć wnioskodawcy, nieopartych na okolicznościach sprawy.
Jeżeli uważa Pan, że sprawa trwa zbyt długo, warto raczej rozważyć wniesienie skargi na przewlekłość postępowania. Reguluje to ustawa z 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki. Ustawa ta przewiduje, że przewlekłość postępowania zachodzi wówczas, gdy postępowanie to trwa dłużej, niż to konieczne dla wyjaśnienia okoliczności faktycznych i prawnych, które są istotne dla rozstrzygnięcia sprawy. Dla stwierdzenia, czy w sprawie doszło do przewlekłości postępowania, należy w szczególności ocenić terminowość i prawidłowość czynności podjętych przez sąd w celu wydania końcowego rozstrzygnięcia.
Sądem właściwym do rozpoznania skargi jest sąd przełożony nad sądem, przed którym toczy się postępowanie. Zatem jeżeli sprawę rozpoznaje sąd rejonowy, skargę należy skierować do sądu okręgowego. ●
