Nalot szarej pleśni występuje na zagłębionych plamach na liściach, łodygach, pąkach i łuszczynach rzepaku. Porażone części rośliny zamierają. Jeżeli dojdzie do infekcji młodych roślin, może dojść do ich całkowitego zamierania.
r e k l a m a
Infekcje przez rany roślin
Dla rozwoju choroby zasadnicze znaczenie mają okresy mokrej pogody oraz uszkodzenia roślin powstałe na skutek mrozów, przymrozków, gradobicia i innych czynników raniących, jak szkodniki czy wjazd z opryskiwaczem bez odpowiednich osłon pod prześwitem ciągnika w zaawansowanych fazach wzrostu roślin. Sprawca choroby jest polifagiem i występuje bardzo powszechnie na roślinach rolniczych, ozdobnych i przemysłowych oraz na krzewach owocowych i warzywach. Rozwojowi choroby sprzyjają opady deszczu, duża wilgotność względna powietrza i temperatura wynosząca 10–18°C oraz duży udział rzepaku w płodozmianie i nadmierne zagęszczenie roślin na plantacji.
Oczywiście szara pleśń nie jest najgroźniejszą chorobą rzepaku i właściwie nie zdarza się konieczność, by zwalczać ją solo. Szarą pleśń zwalczają zabiegi celowane w suchą zgniliznę kapustnych a potem w zgniliznę twardzikową i czerń krzyżowych. Niemniej w idealnych warunkach dla jej rozwoju może powodować wymierne straty plonu.
Atakuje z resztek pożniwnych
Źródłem infekcji szarą pleśnią są najczęściej resztki pożniwne, zainfekowane nasiona, jak również sklerocja znajdujące się w glebie. Wg biologii patogenu opisanej w publikacji "Dobrych praktykach rolniczych w produkcji integrowanej z zastosowaniem pożytecznych mikroorganizmów w uprawie rzepaku" – ze sklerocjów niekiedy wyrastają apotecja, w których powstają worki zawierające jednokomórkowe askospory. Najczęściej jednak na powierzchni porażonych fragmentów roślin oraz rozwijającej się na sklerocjach grzybni powstaje zarodnikowanie konidialne, które tworzy szary nalot. Sprawca choroby najczęściej rozprzestrzenia się poprzez zarodniki konidialne, które masowo tworzą się na porażonych tkankach.
Zarodniki kiełkują tylko w kropli wody, a wyrastające z nich strzępki grzybniowe przerastają do tkanek roślin przez kutikule lub rany. Grzyb ten może też rozwijać się saproficznie, czyli na martwych tkankach organicznych, np. na płatkach kwiatowych opadających podczas kwitnienia na liście, a następnie infekować nieuszkodzone tkanki roślin. W korzystnych warunkach infekcja przebiega w ciągu kilku godzin.
r e k l a m a
Najbardziej szkodzi od kwitnienia
Grzyby szarej pleśni infekują rzepak przez cały okres jego rozwoju, ale największe szkody powoduje od okresu kwitnienia rzepaku. Objawy szarej pleśni występują na wszystkich organach i we wszystkich fazach rozwojowych rzepaku. Porażone szarą pleśnią części roślin mają sinozielone plamy pokryte szarym nalotem grzybni z zarodnikami konidialnymi.
Porażone liście stają się szarobrunatne, mają ograniczoną powierzchnię asymilacyjną, są źródłem porażenia dla innych organów i stopniowo gniją. Porażenie łodyg powoduje ograniczenie przewodzenia substancji pokarmowych i wody – roślina przełamuje się i zamiera. Silne porażenie łuszczyn prowadzi od obniżenia liczby i masy tysiąca nasion. W takich łuszczynach znajdują się drobne, często niedojrzałe nasiona. Same łuszczyny przedwcześnie zasychają i pękają.
Priorytet ma agrotechnika
Zgodnie z zasadami integrowanej ochrony roślin, zanim sięgniemy po metodę chemiczną powinniśmy wykorzystać agrotechniczne, hodowlane i biologiczne metody ograniczania sprawców chorób roślin. Z metod agrotechnicznych zagrożenie szarą pleśnią redukuje prawidłowy płodozmian, rzadszy siew, niszczenie resztek pożniwnych, izolacja przestrzenna form jarych od ozimych, zwalczanie szkodników i unikanie uszkodzeń mechanicznych roślin rzepaku. Po przekroczeniu progów szkodliwości szarą pleśń trzeba zwalczać chemicznie i może to mieć miejsce zarówno jesienią, wczesną wiosną i w fazie kwitnienia. W każdym z tych terminów szara pleśń jest ograniczana fungicydami stosowanymi na inne groźniejsze choroby rzepaku.
Progiem szkodliwości jesienią, gdy rzepak jest w fazie 4–8 liści (faza rozwojowa BBCH 14–18) jest stwierdzenie 20–30% liści z objawami porażenia. Wiosną po ruszeniu wegetacji, w fazie formowania łodygi (faza rozwojowa BBCH 31–39) progiem szkodliwości jest stwierdzenie 15–20% liści z objawami porażenia. W fazie kwitnienia, od opadania pierwszych płatków kwiatowych do tworzenia pierwszych łuszczyn (faza rozwojowa BBCH 65–71) progiem szkodliwości jest stwierdzenie 10–15% liści z objawami porażenia.
Do zwalczania szarej pleśni w okresie około kwitnienia rzepaku zarejestrowanych jest kilkadziesiąt fungicydów, które zwalczają przede wszystkim bardziej szkodliwe choroby okresu kwitnienia – zgniliznę twardzikową i czerń krzyżowych.
