Na mięsność tuczników wpływają genetyczne predyspozycje do odkładania mięsa w tuszy, żywienie, masa w dniu uboju, stan zdrowotny oraz warunki utrzymania. Wyniki w produkcji zależą też od wykorzystanych ras świń odpowiednio do warunków środowiskowych umożliwiających uwidocznienie się cech genetycznych stada. Nie mniej istotne jest monitorowanie efektywności samic w kolejnych cyklach reprodukcyjnych umożliwiające wykrycie słabych ogniw. Lochy między 3. a 5. cyklem rozrodczym są najbardziej produkcyjne, pod warunkiem że w okresie karmienia dostaną maksymalną ilość wysokoenergetycznej paszy zawierającej odpowiednią ilość białka i lizyny.
Niezatuczanie loch w okresie prośności i dysponowanie odpowiednią liczbą knurów, tak by nie używać ich do krycia częściej niż raz na dobę, to kolejne elementy właściwego wykorzystania potencjału zwierząt. Nie należy dopuszczać do zbyt wczesnego krycia bądź inseminacji loszek, a w okresie 21 dni od momentu pokrycia samice powinny być utrzymywane indywidualnie lub w niewielkich grupach liczących maksymalnie 5–6 sztuk.
r e k l a m a
Najpierw genetyka
Uzyskana mięsność tuczników, podobnie jak większość cech tucznych i rzeźnych, jest średnią tych cech matki i ojca. Dlatego ważna jest jakość użytych do krzyżowania osobników. Do produkcji tuczników najlepiej przeznaczać loszki mieszańce ras matecznych (wielkiej białej polskiej, polskiej białej zwisłouchej). Odznaczają się najlepszymi cechami ras wyjściowych wzmocnionymi o efekt heterozji (wybujałości). Loszki krzyżówkowe są lepsze niż ich rodzice z osobna, gdyż przede wszystkim są odporniejsze na mniej sprzyjające warunki utrzymania i uzyskują wyższą wydajność.
Do produkcji mieszańców towarowych najlepiej używać knurów ras mięsnych. Od knurów użytych do krzyżowania wymaga się przede wszystkim wybitnej mięsności oraz zdolności przekazywania tych cech na potomstwo. Poprzez krzyżowanie międzyrasowe nie jesteśmy w stanie poprawić mięsności mieszańców, bowiem w cechach mięsnych heterozja nie występuje.
W strategii odchowu własnych mieszańcowych loszek remontowych należy pamiętać, że na matki loszek nie przeznaczamy loch hybrydowych. Zwierzęta hybrydowe to osobniki o nieustabilizowanym do końca genotypie (inaczej mielibyśmy do czynienia z rasami), charakteryzujące się wybujałością cech, w kierunku których prowadzono selekcję, przeznaczone do bezpośredniej produkcji. Jeśli ktoś decyduje się na taki materiał, to remont stada powinien opierać się na zakupie nowych loszek.
Loszek remontowych nie odchowujemy też po knurach ras ojcowskich czy hybrydach. Wytypowaną lochę należy pokryć knurem rasy polskiej białej zwisłouchej lub wielkiej białej polskiej. Zaleca się zmniejszyć liczebność miotu, w którym są odchowywane przyszłe loszki remontowe. Jeśli chcemy, by pochodziły po matkach wysokoplennych, lepiej wybrać je z mniej licznego miotu, najlepiej takiego, w którym było więcej knurków. Wytypowane loszki powinny być odchowywane w mniej licznym miocie dla zapewnienia im optymalnych warunków rozwoju, czyli należy zmniejszyć liczbę prosiąt przy matce do 8 sztuk.
Selekcja na plenność
Zadaniem ras matecznych jest uzyskiwanie jak najwyższych wyników użytkowości rozpłodowej, co przekłada się na uzyskiwanie licznych i zdrowych miotów. Lochy muszą być przy tym troskliwymi i wysokomlecznymi matkami. Rasy ojcowskie mają przede wszystkim poprawiać walory użytkowości tucznej i rzeźnej – ich potomstwo powinno odznaczać się szybkim tempem wzrostu, bardzo dobrym wykorzystaniem paszy, cienką słoniną oraz dużą zawartością dobrej jakości mięsa w tuszy.
Lochy ras matecznych w porównaniu z rasami ojcowskimi rodzą i odchowują średnio o jedno prosię więcej, szybciej uzyskujemy od nich pierwsze mioty oraz średnio mają więcej niż 14 gruczołów sutkowych. Knurki ras matecznych właściwie nie ustępują rasom ojcowskim w zakresie cech tucznych, obserwujemy jedynie nieco niższe wartości dla ocenianych cech użytkowości rzeźnej.
W większości programów hodowlanych największą uwagę skupia się na doskonaleniu użytkowości rozpłodowej. Ma ona bowiem duże znaczenie ekonomiczne. Użytkowość rozpłodową doskonali się na podstawie liczby prosiąt urodzonych oraz odchowanych do 21. dnia. Z ekonomicznego punktu widzenia ważniejsza od płodności, czyli liczby prosiąt w miocie żywo urodzonych, jest plenność, czyli liczba prosiąt uzyskanych od lochy w ciągu roku.
Na plenność, oprócz liczby prosiąt urodzonych, duży wpływ ma średni okres międzymiotu, od którego zależy liczba miotów uzyskanych w ciągu roku od jednej lochy. Aby uzyskać jak najlepszą plenność, należy dokładnie analizować wartości hodowlane osobników przy doborze zwierząt do kojarzeń. Poprawa użytkowości rozpłodowej wpływa pośrednio na doskonalenie użytkowości tucznej i rzeźnej. Wynika to z możliwości prowadzenia selekcji w miotach z dużą liczbą prosiąt.
Zwierzęta mają swój potencjał genetyczny, który możemy wykorzystać nie tylko poprzez odpowiedni dobór ras do rozrodu, ale także stworzenie im odpowiednich warunków. Nawet najlepsze genetycznie zwierzęta nie osiągną oczekiwanej wysokiej produkcyjności, jeżeli będą miały złe warunki środowiskowe. Warunki mikroklimatu panującego w pomieszczeniach dla świń decydują o ich zdrowiu, a mięsność produkowanych tuczników można poprawić tylko wtedy, gdy produkcja będzie oparta na zwierzętach zdrowych.
r e k l a m a
Ważny dobry knur
Celem krzyżowania towarowego jest uzyskanie mieszańców, u których wystąpi efekt heterozji, czyli wybujałości cech. Najczęściej wybierany wariant krzyżowania to trzyrasowe, w którym lochy mieszańcowe kryte są knurem rasy ojcowskiej (najbezpieczniejszy model pod kątem oczekiwanych wyników). Można też stosować krzyżowanie czterorasowe, w którym lochy mieszańcowe kryje się knurami mieszańcowymi. Takie mieszańce powinny przewyższać swoich rodziców pod względem uzyskiwanych wyników produkcyjnych.
Najwyższe efekty heterozji obserwowane są w cechach nisko odziedziczalnych, do których należą cechy użytkowości rozrodczej, niższe w cechach średnio odziedziczalnych, czyli tych związanych z użytkowością tuczną. Cechy charakteryzujące użytkowość rzeźną należą do wysoko odziedziczalnych i w tym przypadku efekt wybujałości z reguły nie występuje. Dlatego bardzo ważne jest wykorzystanie dobrego knura (bądź jego nasienia) jako komponentu przekazującego swój potencjał potomstwu.
