Rozwój systemu odpornościowego u świń rozpoczyna się we wczesnym okresie ciąży. Limfocyty B i T pojawiają się w śledzionie i grasicy u 30–40-dniowego płodu, by stopniowo zwiększać swoją ilość aż do końca ciąży. Płód jest w stanie odpowiedzieć reakcją immunologiczną, gdy zostanie narażony na drobnoustroje chorobotwórcze. Łożysko nie pozwala jednak na przemieszczanie przeciwciał i komórek odpornościowych między lochą a płodem, więc przeżycie po porodzie zależy od przeciwciał matczynych zawartych w siarze i mleku.
Siara przekazuje składniki odżywcze, przeciwciała, komórki odpornościowe (fagocytujące, limfocyty), hormony (prolaktynę i kortyzol istotne w regulacji wzrostu komórek nabłonkowych jelit), czynniki wzrostu, a także białka przeciwdrobnoustrojowe. Po przyjęciu siary przez prosięta matczyne immunoglobuliny (IgG, IgM, IgA), dzięki całkowitej przepuszczalności jelit, przenikają do krwiobiegu. W ciągu 24 godzin IgG przechodzi z siary do krwi, osiągając koncentrację w surowicy identyczną z koncentracją u lochy.
r e k l a m a
Nabywanie odporności
Odporność może być wrodzona (naturalna, nieswoista) bądź nabyta (swoista). Różnica między nimi polega na zdolności do ustanowienia długotrwałej pamięci immunologicznej po kontakcie z konkretnym patogenem. Odporność nieswoista to obrona organizmu, która nie wynika z uprzedniego zakażenia określonym zarazkiem. Wpływ na odporność nieswoistą mają: odziedziczona sprawność mechanizmów obronnych organizmu, warunki środowiskowe (mikroklimat i higiena pomieszczeń, żywienie, utrzymanie i postępowanie ze zwierzętami), zaburzenia hormonalne i genetyczne oraz stres. Natomiast odporność swoista powstaje na skutek kontaktu układu immunologicznego organizmu z drobnoustrojami chorobotwórczymi.
Rozwój odporności nabytej odbywa się powoli. Ponadto stres, szczepienia oraz mikrobiom mogą pozytywnie lub negatywnie wpływać na rozwój swoistej odpowiedzi immunologicznej prosiąt. Wczesny okres odsadzenia jest krytyczny dla rozwoju nabytej odporności, ponieważ jest to czas, kiedy czynniki stresowe odgrywają ważną rolę, rzutując na produkcję hormonów wzrostu, kortyzolu, prolaktyny, a także na odpowiedź immunologiczną na poziomie całego organizmu, jak i błon śluzowych. Eksponowanie na odpowiednią florę mikrobiologiczną we wczesnym wieku prowadzi do rozwoju skutecznego systemu odpornościowego.
Wspomaganie organizmu
Przez pierwsze godziny życia prosiąt przeciwciała pobrane z siarą mają zdolność wnikania do krwiobiegu zwierząt, aby później działać w świetle przewodu pokarmowego. Niestety, w dobie dzisiejszej produkcji ochrona siarowa jest często niewystarczająca, gdyż coraz większa plenność macior nie idzie w parze ze zwiększeniem mleczności. W miotach rodzi się coraz więcej prosiąt, przez co nie mogą one pobrać wystarczającej ilości siary bogatej w substancje odpornościowe.
Żywieniowcy doceniają znaczenie dodatków paszowych w aspekcie ochrony zdrowia świń, a tym samym w terapii chorób zwierząt. Wspomaganie odporności jest również możliwe dzięki stosowaniu dodatków regulujących funkcje przewodu pokarmowego. Ich obecność w paszy może wpłynąć na rozwój nabłonka jelitowego oraz stabilność środowiska przewodu pokarmowego, którego funkcjonowanie w największym stopniu rzutuje na odporność świń.
System odpornościowy świń wzmacniają między innymi probiotyki, które tworzą biofilm pokrywający nabłonek jelitowy, dzięki czemu staje się on barierą zwiększającą odporność oraz stanowi mechaniczną przeszkodę dla infekcji. Przyczyniają się one do właściwego funkcjonowania podstawowych komórek układu immunologicznego, takich jak makrofagi, limfocyty T, limfocyty B czy komórki dendrytyczne. Udało się wyselekcjonować immunobiotyki, czyli szczepy bakterii probiotycznych o wyjątkowo korzystnym oddziaływaniu na układ odpornościowy. Należą do nich między innymi niektóre szczepy bakterii Lactobacillus.
Prebiotyki z kolei to substancje aktywujące namnażanie się korzystnych bakterii i nieulegające trawieniu enzymatycznemu w żołądku oraz jelicie cienkim. Wpływają na skład mikroflory jelitowej oraz jej aktywność metaboliczną. Najczęściej stosowanymi prebiotykami są polisacharydy i oligosacharydy, do których należą inulina, fruktooligosacharydy oraz mannanooligosacharydy otrzymywane ze ścian komórkowych drożdży (Saccharomyces cerevisiae). Mogą być wykorzystywane w immunoprofilaktyce chorób zakaźnych zwierząt, zwłaszcza w okresie zwiększonej podatności na zakażenia wirusowe i bakteryjne, na przykład w okresie odsadzenia. Wykazano, że mogą ograniczać proces zapalny. Wykazują też działanie immunostymulujące poprzez stymulację aktywności makrofagów stanowiącej istotną rolę w pierwszej linii obrony przed patogenami.
Dodatek mannanooligosacharydów do paszy dla loch w ostatnich 14 dniach ciąży oraz w okresie laktacji skutkował istotnie wyższymi stężeniami immunoglobulin IgM, IgG i IgA w siarze i mleku. Dlatego poza pozytywnym wpływem na układ odpornościowy świń poprawiają one także przyrosty masy ciała.
r e k l a m a
Enzym trawi bakterie
Właściwościami przeciwdrobnoustrojowymi charakteryzuje się enzym – lizozym, który stanowi jeden z mechanizmów odporności nieswoistej. Wykazuje on działanie przeciwwirusowe i przeciwzapalne. W lecznictwie weterynaryjnym zastosowanie znalazł dimer lizozymu, który jest efektem polimeryzacji pojedynczych cząsteczek naturalnego lizozymu białka jaja kurzego. Wpływa on korzystnie na odporność nieswoistą, przez co może być wykorzystywany do wspomagania leczenia zakażeń. Wykazano jednak, że może on także wpływać pozytywnie na rozwój odporności swoistej, gdyż stymuluje powstawanie przeciwciał.
U świń korzystne działanie lizozymu potwierdzono w przypadku choroby obrzękowej u prosiąt, zapalenia płuc, zapalenia wymienia i macicy u loch oraz bezmleczności poporodowej.
