Szanowny Panie Ministrze
W odpowiedzi na pismo z dnia 27.12.2021 r. znak: DRR.łr.071.22.2021 podpisane przez Pana Norberta Kaczmarczyka, Sekretarza Stanu, w imieniu Krajowego Związku Spółdzielni Mleczarskich – Związek Rewizyjny ponownie zwracam się do Pana Wicepremiera z uprzejmym wnioskiem o podjęcie działań w sprawie wprowadzenia zmian w ustawie z 17.11.2021 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwemu wykorzystywaniu przewagi kontraktowej w obrocie produktami rolnymi i spożywczymi (Dz.U. z 2021 r. poz. 2262).
ad. Zagadnienie ustalenia rygoru 30-dniowych uzgodnionych okresów dostarczania produktów rolnych lub spożywczych – mleka surowego.
Nie jest zgodne z przepisami Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/633 z dnia 17.04.2019 r. w sprawie nieuczciwych praktyk handlowych w relacjach między przedsiębiorstwami w łańcuchu dostaw produktów rolnych i spożywczych, stwierdzenie zawarte w ww. piśmie, że ustalenie w ww. ustawie z 17.11.2021 r. uzgodnionych (30-dniowych) okresów dostarczania produktów rolnych lub spożywczych stanowi jedynie wypełnienie minimalnego wymogu transpozycji do prawa krajowego postanowień ww. Dyrektywy, gdyż w art. 3 ust. 1 ww. Dyrektywy jednoznacznie określono, że „uzgodnione okresy dostarczania w żadnym przypadku nie przekraczają jednego miesiąca” (a nie 30 dni).
Należy podkreślić, że dostarczanie mleka surowego przez rolników do przetwórców, w tym do spółdzielni mleczarskich, jest procesem ciągłym (codziennym) od dziesiątek lat. Powszechnie w dotychczasowej praktyce stosuje się rozliczanie dostaw za okresy poszczególnych miesięcy kalendarzowych – a tym samym, utrwalone dotychczas,uzgodnione okresy dostarczania mleka surowego to miesiące kalendarzowe (czyli 7 miesięcy po 31 dni).
Wprowadzenie (niezasadnie (ww. Dyrektywa nie wymaga 30 dni)i nieracjonalnie) bezwzględnego wymogu, że uzgodnione okresy dostarczania, w tym mleka surowego nie mogą przekraczać 30 dni spowoduje konieczność „zerwania”z kilkudziesięcioletnią praktyką rozliczania dostaw za miesiące kalendarzowe na rzecz ”sztucznych” okresów 30-dniowych.
Nie jest to zasadne ani społecznie (utrwalona praktyka dla kilkuset tysięcy mieszkańców wsi – rodzin rolników, producentów mleka), ani też ekonomicznie.
Ponadto np. rozliczenia podatkowe i przepisy ustawy o rachunkowości odnoszą się do miesięcy kalendarzowych a nie do kolejnych okresów w roku liczących maksymalnie 30 dni.
Wobec powyższego wnioskujemy o zmianę ww. ustawy z 17.11.2021 r. – zmiana w art. 8 ust. 3 polegająca na ustaleniu, że uzgodnione okresy dostarczania produktów rolnych lub spożywczych, nie przekraczają miesiąca kalendarzowego.
Podtrzymujemy stanowisko, że wieloletnia praktyka potwierdza fakt, braku zagrożenia nieuczciwego wykorzystywania przewagi kontraktowej w obrocie produktami rolnymi i spożywczymi w relacji spółdzielnia – rolnik/członek spółdzielni – brak zasadności podlegania przez spółdzielnie przepisom ww. ustawy.
Dotychczasowa prawie 5-letnia praktyka, w której spółdzielnie, w tym spółdzielczość mleczarska, była wyłączona z wymogów stosowania ustawy z 15.12.2016 r. wykazała, że mimo braku obowiązku jej stosowania, a tym samym braku zagrożenia karami, spółdzielnie mleczarskie nie stosowały praktyk, które byłyby uznane za praktyki nieuczciwie wykorzystujące przewagę kontraktową.
W stanie prawno-faktycznym sprzedaży/dostaw mleka surowego do spółdzielni mleczarskiej od rolnika – członka tej spółdzielni, nie ma zagrożenia nieuczciwego wykorzystywania przewagi kontraktowej w obrocie produktami rolnymi i spożywczymi.
Spółdzielnie mleczarskie są podmiotami, których właścicielami są ich członkowie: rolnicy, producenci rolni – dostawcy mleka.
Rolnicy będąc właścicielami, poprzez Walne Zgromadzenia Członków, Zgromadzenia Przedstawicieli określają zasady działalności spółdzielni oraz bezpośrednio lub pośrednio określają warunki umów, ceny na dostawy mleka i wybierają władze spółdzielni – Radę Nadzorczą i Zarząd.
Wobec powyższego, z samego założenia członkowie spółdzielni (właściciele) – rolnicy nie mogą określać zasad działalności spółdzielni, które można byłoby uznać jako praktyki nieuczciwego wykorzystywania przewagi kontraktowej spółdzielni w obrocie z dostawcami (członkami spółdzielni – właścicielami).
Należy podkreślić, że zagadnienia obowiązku zawarcia umowy na dostawę produktu rolnego w określonej formie i o określonej treści podlegają już przepisom ustawy z dnia 11.03.2004 r. o organizacji niektórych rynków rolnych (art. 38q) oraz przepisom Rozporządzenia (UE) nr 1307/2013 z dnia 17.12.2013 r. ustanawiającego przepisy dotyczące płatności bezpośrednich dla rolników na podstawie systemów wsparcia w ramach Wspólnej Polityki Rolnej… (art. 148 rynek mleka).
Należy także zauważyć, że realizacja przez spółdzielnie umów na dostawę mleka surowego przez jej członków zgodnie z przepisami ww. ustawy z 17.11.2021 r. może powodować problemy wynikające z przepisów Prawa spółdzielczego oraz statutów spółdzielni (zarejestrowanych przez sądy).
Istotą spółdzielczości jest równość każdego członka wobec siebie. Każdy więc członek zgodnie z prawem spółdzielczym musi być jednakowo traktowany w swojej spółdzielni.
Jednym z istotnych wyznaczników równości członkowskiej jest cena mleka.
Według prawa spółdzielczego w każdej spółdzielni musi być jeden cennik dla wszystkich członków. Zmiana cennika jest regulowana prawem spółdzielczym.
Ustawa z 17.11.2021 r. zakłada indywidualne ceny dla każdego producenta i członka spółdzielni. Ustawa z 17.11.2021 r. jest zatem sprzeczna z prawem spółdzielczym.
W nawiązaniu do postanowień art. 148 ust. 3 ww. Rozporządzenia (UE) nr 1307/2013, które na podstawie pozytywnych doświadczeń funkcjonowania spółdzielczości na unijnym i krajowym rynku mleka zawierają określone preferencje dla spółdzielni mleczarskich – w zakresie umów na dostawy mleka zwracamy się o:
Podjęcie w ramach UE działań w sprawie wyłączenia spółdzielni, w szczególności spółdzielni działających na rynku mleka oraz grup producentów i organizacji producentów z podlegania postanowieniom ww. Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/633 z dnia 17.04.2019 r.
Wprowadzenie zmiany w ww. ustawie z 17.11.2021 r. – polegającej na przedłużeniu okresu „przejściowego” w zakresie obowiązku dostosowania umów zawartych przed dniem wejścia w życie ustawy – zmiana w art. 60 ust. 2 – zastąpienie wyrażenia „1 maja 2022 r.” wyrażeniem „1 grudnia 2022 r.” (stosownie do postanowień art. 1 ust. 4 ww. Dyrektywy stanowiącej o okresie przejściowym trwającym 12 miesięcy) w celu wydłużenia czasu dla:
- ww. działań na forum UE,
- działań dostosowawczych w relacjach umownych spółdzielni mleczarskich z dostawcami/członkami spółdzielni (kilkuset do kilku tysięcy członków spółdzielni).
Z poważaniem
Waldemar Broś
Prezes Zarządu KZSM
